عده طلاق توافقی، مدت زمان مشخص شده در قانون و شرع است که بعد از طلاق توافقی یا وفات شوهر، زوجه نمی‌تواند فورا ازدواج مجدد کند و برای انتخاب همسر جدید باید مدت عده را صبر کند. براساس نظر فقها، عده به معنای حالت انتظار است. نوع طلاق فرقی نمی‌کند که رجعی باشد یا دائم، در هر نوع طلاقی زن وظیفه دارد که عده نگه دارد. عده شامل عده طلاق و عده وفات می‌باشد.

عده طلاق برای زن یائسه و باکره وجود ندارد. اگر زوج فوت کرده باشد زن یائسه و یا باکره مکلف است که عده وفات نگه دارد. عده از جمله مسائل مهمی است که در همه ادیان اسلامی درباره آن صحبت شده است و تنها در جزئیات باهم اختلاف دارند. در واقع عده طلاق مدتی است که برای تفکر وبازگشت به زندگی گذشته شده که در این مدت طرفین درباره زندگی مشترک و سرنوشت فرزندان تفکر کرده و امکان رجوع وجود دارد.

عده طلاق توافقی

عده طلاق توافقی در ازدواج دائم، سه ماه و در عقد موقت 45 روز است. زوجه باید از زمان طلاق، سه بار دوران پاکیزگی بعد از عادت ماهانه را به پایان برساند. به عبارتی باید گفت که عده طلاق سه ظهر است. اما اگر زن در سن عادت باشد و به علت بیماری عادت ماهانه نشود باید بعد از طلاق توافقی حدود سه ماه عده نگه دارد. اگر در هنگام طلاق توافقی زوجه باردار باشد عده او با سایر زنان فرق دارد عده زن باردار بعد از طلاق توافقی تا وضع حمل او است یعنی اگر درماه اول بارداری طلاق بگیرد عده زن هشت ماه است یا اگر در ماه هشت بارداری طلاق بگیرد یک ماه باید عده نگه دارد. زن یائسه یا زن مسن که عادت نمی‌شود و یا زنی که نابالغ است حتی اگر با همسرش آمیزش داشته باشد پس از طلاق توافقی، عده ندارد.

عده طلاق زن باردار

براساس ماده 1140 قانون مدنی، طلاق در زمان قاعدگی و یا پایان نفاس جایز نیست جز در مواردی که زوجه باردار باشد و یا طلاق در زمان نامزدی باشد یعنی طلاق قبل از رابطه زناشویی اتفاق بیفتد. هم چنین طبق ماده 1153 عده طلاق توافقی و فسخ نکاح  در مورد زن باردار تا زمان وضع حمل  و یا سقط جنین است.

براساس گفته تمام مراجع و علما، اگر زن حامله یا باردار طلاق داده شود عده او تا زمان وضع حمل و یا سقط جنین است به این صورت که اگر در ماه اول بارداری طلاق توافقی صورت گیرد عده زن باردار تا هشت ماه است و یا اگر طلاق زن باردار در ماه هشت بارداری انجام شود عده طلاق توافقی فقط یک ماه است. در واقع این نتیجه بدست می‌آید که عده طلاق توافقی زن باردار تا زایمان اوست و پس از زایمان و پایان عده می‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. نا گفته نماند که تا پایان زایمان به زن باردار نفقه تعلق می‌گیرد.

عده طلاق رجعی

طلاق رجعی یکی از انواع طلاق است که دقیقا در مقابل طلاق بائن قرار دارد. طلاق رجعی در کل به معنای حق رجوع دوباره مرد در زمان عده است اما در طلاق از نوع بائن، در مدت زمان عده مرد حق رجوع ندارد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در طلاق توافقی از نوع رجعی به وی نفقه تعلق می‌گیرد چون که در زمان عده طلاق زن در حکم زوجه ی مرد می‌باشد. و باید یا حدالامکان زن باید در منزلی که قبلا در آن زندگی می‌کرد سکونت بکند. در این صورت زن و مرد با توافق بین خود و بدون دخالت قانونی دوباره زندگی مشترک خود را از سر بگیرندویا اگر تصمیم جدی به جدایی و پایان زندگی مشترک دارند بعد از پایان مدت عده، به طورکامل وتوافقی از هم جدا می‌شوند.

هم چنین باید خاطر نشان شد که اگر در طول مدت عده یکی از زوجین فوت کند طرف دیگر از او ارث خواهد برد چون که در مدت عده طلاق توافقی از نوع رجعی هنوز زن، زوجه و همسر مرد حساب می‌شود. برای زنی که عادت ماهانه می‌شود عده طلاق رجعی، سه بار پاک شدن از عادت ماهانه می‌باشد یعنی زن سه بار عادت شود اما عده برای زنانی که به هر دلیلی عادت نمی‌شوند و یا به سن یائسگی رسیده‌اند معمولا سه ماه در نظر گرفته می‌شود.

در انتها به این نتیجه می‌رسیم عده موقعیتی مناسب است که در آن نه جدایی کامل اتفاق افتاده و رابطه زناشویی نیز به نحو کامل برقرار نیست. مقررات عده در ایران از قرآن کریم و قواعد فقهی نشات گرفته است آیات زیادی در قران درباره مدت عده آمده است که هم در قانون و هم در قرآن بنا به دلایلی که گفته شد، نگهداری عده طلاق توافقی واجب تلقی می‌شود و طرفین باید به آن احترام بگدارند.

چه زنی در طلاق توافقی عده ندارد؟

زمانی زوجین قبل از وجود رابطه جنسی از یکدیگر طلاق بگیرند و زوجه هم چنان باکره باشد طلاق توافقی از نوع بائن است. در طلاق بائن، مرد نمی‌تواند در مدت زمان عده به زن رجوع کند و اگر تصمیم به از سرگیری زندگی زناشویی داشته باشد باید تا پایان مدت عده منتظر بماند و مجدد با زن عقد کند. از آنجایی که امکان بارداری دختر باکره وجود ندارد پس نیازی نیست که عده طلاق نگه دارد. مثال این طلاق، طلاق توافقی در دوران عقد و قبل از رابطه جنسی است که در این صورت زوجه باکره است و نیاز به عده ندارد.

زن یائسه، زنی که به سنی رسیده که نمی‌تواند باردار شود در طلاق توافقی، اگر زن یائسه باشد و طلاق بگیرد طلاق آن از نوع طلاق توافقی بائن است یعنی مرد بعد از طلاق اجازه رجوع مجدد به زن ندارد. پس به این نتیجه می‌رسیم که زن یائسه نیز عده طلاق نداردو نیازی به نگه داری عده ندارد.

در انتها به این نتیجه می‌رسیم که مقررات عده در ایران از قرآن کریم و قواعد فقهی نشات گرفته است آیات زیادی در قران درباره مدت عده آمده است که هم در قانون و هم در قرآن بنا به دلایلی که گفته شد، نگهداری عده طلاق توافقی واجب تلقی می‌شود و طرفین باید به آن احترام بگدارند.