در شرایط کلی، پرداخت مهریه بر عهده زوج یا شوهر می باشد و اصولا مطالبه مهریه از پدر شوهر امکان پذیر نیست؛ مگر در شرایط استثنایی. ما در ادامه قصد داریم به بررسی مطالبه مهریه از پدر شوهر و شرایط آن بپردازیم.

 

شرایط مطالبه مهریه از پدر شوهر

مهریه یکی از دیون مالی است که پرداخت آن بر عهده شوهر یا زوج می باشد و پدر شوهر، تکلیفی به پرداخت مهریه عروس خود ندارد و تنها در شرایط استثنایی، مسئولیت پرداخت مهریه و دینی که از این باب بر عهده فرزندش می باشد، است. به عبارت دیگر، شرایط دریافت و مطالبه مهریه از پدر شوهر تنها در صورتی محقق خواهد شد که پدر شوهر در ضمن عقد نکاح و در سند ازدواج و یا قراردادی جداگانه، مسئولیت پرداخت مهریه را به صورت کتبی بر عهده گرفته و یا ضمانت پرداخت آن را کرده باشد. حال ممکن است این سوال مطرح شود که در صورتی که پدر شوهر به صورت کتبی، مسئولیت پرداخت مهریه عروس خود را بر عهده گرفته باشد و پس از عقد نکاح و یا در زمان مطالبه مهریه، در قید حیات نباشد، تکلیف چیست؟

در این شرایط، قانون ورثه پدر شوهر متوفی را مسئول پرداخت مهریه می داند و از آن جایی که قانون و شرع، مهریه رو از دیون ممتازه می دند، ورثه پدر شوهر متوفی، باید ابتدا مهریه را از ماترک پرداخت کنند و سپس اقدام به پرداخت سایر دیون و بدهی های متوفی کنند. اکنون که با شرایط مطالبه مهریه از پدر شوهر و پرداخت توسط آن آشنا شدید، در ادامه به بررسی نکات و مسائل پیرامون این موضوع، می پردازیم.

 

ضمانت مهریه توسط پدر شوهر زوجه

برای ضمانت مهریه توسط پدر شوهر، باید نکات زیر را مورد توجه قرار دهیم:

• ضمانت پرداخت مهریه به صورت کتبی: برای این که پرداخت مهریه توسط پدرشوهر، وجهه قانونی و اجرایی پیدا کند، ضمانت به پرداخت مهریه، حتما باید در ضمن عقد نکاح و در سند ازدواج و یا در قراردادی جداگانه، صورت گرفته باشد و ضمانت لفظی به تنهایی برای این موضوع، کفایت نمی کند. همچنین پدر شوهر می تواند علاوه بر ضمانت کتبی به پرداخت مهریه از جانب فرزندش، مسئولیت پرداخت تمام یا بخشی از مهریه را، به عهده بگیرد. ضمانت کتبی پدر شوهر به پرداخت مهریه از جانب فرزندش، به صورت تضامنی است و زوجه می تواند به هر کدام از آن ها که خواست رجوع کند و مهریه خود را مطالبه کند و آن ها نیز موظف به پرداخت مهریه هستند. اما بر عهده گرفتن پرداخت مهریه توسط پدر شوهر، به نوعی ضمانت نقل ضمه به ذمه است و فقط خود او مسئول پرداخت مهریه ای که بر عهده گرفته است، می باشد و زوج مسئولیتی در این قبال ندارد.

 

شرایط پرداخت مهریه از ارث پدر شوهر

برای مطالبه مهریه از ارث پدر شوهر و پرداخت آن، تحقق یکی شرایط زیر ضروری است:

• ضمانت پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه: در صورت که پدر شوهر متوفی، در زمان حیات خویش پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه عروسش را به صورت کتبی و در ضمن عقد نکاح و در سند ازدواج یا به وسیله سایر عقود، ضمانت کرده باشد، ورثه وی موظفند که ابتدا مهریه را از محل ماترک متوفی، پرداخت کنند؛ زیرا مهریه از دیون ممتاز می باشد و پرداخت آن بر تمامی دیون و بدهی متوفی، اولویت دارد.

• در صورت پذیرش مسئولیت پرداخت مهریه:  فرض کنید پدر شوهر متوفی، در زمان حیات خویش، پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه عروس خود را، بر عهده گرفته باشد، ورثه وی موظفند که دین پدرشان را ادا کنند و مهریه ای که متوفی مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته است، بپردازند.

 

دریافت مهریه زن بعد از فوت شوهر

بعضی بر این باورند که درخواست مطالبه و پرداخت مهریه، تا زمانی که زوج در قید حیات است، امکان پذیر خواهد بود و پس از فوت وی این امکان وجود ندارد، که این تصور غلطی است. پرداخت مهریه یکی از وظایف قانونی و شرعی زوج نسبت به زوجه است و محدود با زمان حیات و زندگانی زوج نیست و پس از فوت وی نیز، امکان مطالبه و دریافت مهریه زوجه وجود دارد. پس در مواردی که شوهر زوجه فوت کند، چون پرداخت مهریه از دیون ممتاز می باشد، ورثه متوفی موظفند که ابتدا نسبت به پرداخت مهریه زوجه و جلب رضایت آن از منابع مالی و سرمایه های به جا مانده از متوفی (ماترک) اقدام کنند.

حال سوالی که پیش می آید این است که اگر متوفی هیچ گونه ماترک و ارثیه ای نداشته باشد تا از محل آن ها، مهریه زوجه او را پرداخت کنند، تکلیف چیست؟ در این مورد، وراث تکلیفی در خصوص پرداخت مهریه نخواهند داشت و زوجه نمی تواند نسبت به پرداخت مهریه علیه وراث، اقدامات قانونی لازم را در انجام دهد.

 

چگونگی دریافت مهریه از شوهر متوفی

پس از فوت شوهر، زوجه می تواند از دو راه اقدامات قانونی لازم را در جهت دریافت مهریه خود، انجام دهد:

• اداره ثبت اسناد و املاک کشور (قسمت اجرای ثبت): برای دریافت مهریه از شوهر متوفی، زوجه ابتدا باید با در دست داشتن سند ازدواج، به دفترخانه محلی که عقد ازدواج در آن جا ثبت شده ، مراجعه کند و درخواست صدور اجرائیه پرداخت مهریه را از سردفتر، تقاضا کند و پس از صدور برگ اجرائیه توسط سردفتر، زوجه باید آن به اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان محل سکونت، تحویل دهد تا اداره مذکور، اقدام به تشکیل پرونده کند و ورثه را از این اقدام زوجه، مطلع سازد. در صورتی که ورثه ظرف مدت ده روز از زمان دریافت ابلاغیه، مهریه را پرداخت نکنند، ترکه مهر و موم و توقیف خواهد شد. در صورتی که اموالی برای توقیف وجود نداشته باشد، زن پس از دریافت یک گواهی از اداره ثبت، می تواند به دادگاه مراجعه کند و اقدامات لازم را انجام دهد.

 

• دادگاه خانواده: در صورتی که زوجه از طریق اجرای ثبت، موفق به دریافت مهریه خود نشود، باید دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت ورثه متوفی به دادگاه خانواده تقدیم کند و دادگاه اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

نکته: هزینه دادرسی مهریه در دادگاه خانواده، معادل سه و نیم درصد از کل مبلغ مهریه است.

نکته: هزینه درخواست مهریه از طریق اجرای ثبت، معادل با یک بیستم از کل مبلغ مهریه است.

مطالبه مهریه از پدر شوهر با وکیل مهریه

انجام امور حقوقی، نیازمند تخصص و مهارت لازم در این زمینه می باشد و مطالبه مهریه هم به دلیل آن که یک عمل و تعهد حقوقی است، از این قاعده مستثنی نخواهد بود. بعضی افراد به دلیل آن عدم آگاهی و عدم آشنایی با قوانین، حقوق خود را دچار خدشه می کنند که این امر می تواند منجر به بروز خسارت های مادی و معنوی جبران ناپذیری شود. پس برای انجام تمامی امور حقوقی و کیفری، به خصوص مطالبه مهریه، بهتر است رسیدگی به این موضوع را به وکیل مهریه بسپارید و یا با یک وکیل مهریه در این خصوص مشورت کنید، تا ناخواسته حقی از شما ضایع نشود.

 

خلاصه و جمع بندی مطالب

همان طور که در مطالب بالا به آن اشاره کردیم، پرداخت مهریه وظیفه شرعی و قانونی زوج است و پدر شوهر، تکلیفی در این خصوص ندارد؛ مگر این که در ضمن عقد نکاح و یا قراردادی جداگانه، مسئولیت پرداخت مهریه را به صورت کتبی بر عهده گرفته باشد و یا ضمانت پرداخت آن را کرده باشد. همچنین به شرایط دریافت مهریه بعد از فوت شوهر نیز، اشاره کردیم. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره های حقوقی، می ‌توانید به وکیل خانواده مراجعه نمایید.

زوجه هر زمان که بخواهد، می‌تواند نسبت به گرفتن مهریه خود، از طرق مختلف قانونی اقدام کند، چرا که یکی از حقوق مالی متعلق به او می‌باشد و به معنای وجه یا مالی است که در ضمن عقد ازدواج به زوجه تعلق می‌گیرد و زوج نیز مسئولیت پذیرش آن را بر عهده گرفته است. به طور کلی، هر آن چه که مالیت داشته، متعلق به زوج و قابل تملک باشد و همچنین از طرق قانونی و شرعی به دست آمده باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد. بر اساس قانون و شرع، زوجه هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به مطالبه و دریافت مهریه خود از همسرش، اقدام کند و همسر وی نیز وظیفه پرداخت آن را بر عهده دارد. همچنین قانون گذار نیز در مقام دفاع از زوجه برخواسته و قوانین، مقررات و ضوابط خاصی را در این مورد، پیش بینی کرده است.

ما در این مقاله قصد داریم به بررسی گرفتن و پرداخت مهریه و مسائل پیرامون آن بپردازیم. پس تا انتها با ما همراه باشید. قبل از شروع مبحث، بصورت خلاصه انواع مهریه را بیان می‌کنیم. انواع مهریه بر اساس نحوه و زمان مطالبه آن، به عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم بندی می‌شوند. منظور از عندالمطالبه بودن مهریه این است که به محض انعقاد عقد نکاح زن مالک آن می‌شود و هر زمان بخواهد می‌تواند آن را مطالبه کند و هیچ پیش شرطی برای دریافت آن، وجود ندارد. مهریه عندالاستطاعه نیز، به معنای مهریه‌ای است که پرداخت آن به محض وقوع عقد نیست؛ بلکه بستگی به استطاعت و توان مالی مرد دارد و شرط پرداخت آن، استطاعت و توان مالی زوج است.

 

روش های گرفتن مهریه:

قانون‌گذار چندین روش مختلف را برای دریافت کردن مهریه، پیش بینی کرده است، که عبارتند از:

• اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی: صدور برگه اجرائیه، اولین قدم در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت است. برای گرفتن برگ اجرائیه، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن اصل سند ازدواج یا رونوشت آن و همچنین مدارک شناسایی، به دفتر خانه اسناد رسمی که عقد ازدواج در آن به وقوع پیوسته، مراجعه کنند و درخواست خود را مبنی بر صدور برگ اجرائیه، از سردفتر محترم تقاضا کنند. پس از احراز مدارک ارائه شده و تطبیق آن ها با با یکدیگر، سردفتر اقدام به صدور برگ اجرائیه خواهد کرد و به آن ها ارائه خواهد داد. همچنین نسخه دیگر برگ اجرائیه را از طریق پست، به نشانی زوج که در سند ازدواج درج شده، ارسال می‌کند. پس از صدور برگ اجراییه، زوجه یا وکیل او باید به شعبه اجرای ثبت مراجعه کنند و برگ اجرائیه را به مرجع مزبور تحویل دهند، تا دستورات لازم جهت دریافت مهریه از زوج را، صادر کند.
• پس از این مرحله نوبت به توقیف اموال زوج می‌رسد. مسئول شعبه اجرای ثبت، در صورتی که زوج اموالی برای توقیف داشته باشد، دستور توقیف آن را صادر می‌کند و مهلت ۱۰ روزه ای را به او می‌دهند، تا نسبت به پرداخت مهریه یا جلب رضایت زوجه، اقدام کند. در صورتی که مهلت ۱۰ روزه به اتمام برسد و زوج اقدامی در جهت پرداخت مهریه همسر خود انجام ندهد و همچنین اموال دیگری نیز برای توقیف نداشته باشد، شعبه اجرای ثبت، دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه را صادر خواهد کرد. در مرحله آخر، اگر به هر دلیل مطالبه مهریه در واحد اجرای ثبت به نتیجه نرسد، گواهی مبنی بر مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده صادر خواهد شد و زوج برای رسیدگی به درخواست مطالبه و پرداخت مهریه خود، می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند.

نکته: رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت، مستلزم شناخت و آگاهی کامل نسبت به فرآیند رسیدگی در این سازمان است، پس به شما پیشنهاد می کنیم رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه در اجرای ثبت را، به وکیل پایه یک دادگستری که نسبت به مسائل حقوقی آشنایی و اشراف کامل دارند، بسپارید.

• اقدام از طریق دادگاه خانواده: یکی دیگر از اقدامات زوجه برای دریافت مهریه خود، مراجعه به دادگاه خانواده است. برای این منظور، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن اصل یا کپی مصدق سند ازدواج و اصل یا کپی مدارک شناسایی خود، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و درخواست خود را مبنی بر دریافت و مطالبه مهریه، به ثبت برسانند. همچنین در این مرحله، برای جلوگیری از فرار زوج و یا انتقال اموالش به دیگری، زوجه یا وکیل او می‌توانند در ضمن ارائه و ثبت دادخواست خود در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست تامین خواسته که شامل توقیف اموال زوج و یا ممنوع الخروج کردن آن است را، ارائه دهند. پس از اینکه درخواست مطالبه و دریافت مهریه به ثبت رسید، پرونده جهت تعیین وقت، به مرجع رسیدگی ارجاع خواهد شد و  پیامکی حاوی زمان و تاریخ ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه مربوطه، برای زوجه ارسال می‌شود.
• پس از این مرحله، مرجع مزبور مناسب ترین زمان برای رسیدگی را تعیین و با پیامک کوتاه به طرفین ابلاغ می‌کند تا در موعد تعیین شده در دادگاه حاضر شوند. جلسه دادگاه در موعد تعیین شده برگذار خواهد شد و دادگاه با توجه به محتویات پرونده، اظهارات طرفین و شهود آن ها، حکم به پرداخت مهریه توسط زوج را صادر خواهد کرد. پس از صدور رای به نفع زوجه و قطعی شدن آن، وی می تواند اجرای حکم را از واحد اجرای احکام مدنی، درخواست کند، که در این صورت ابلاغیه ای برای زوج، ارسال می‌شود و مهلت ۱۰ روزه ای نیز به او داده خواهد شد. همچنین در صورتی که زوج، توانا و استطاعت مالی برای پرداخت مهریه همسرش را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را، به دادگاه خانواده ارائه دهد و دادگاه در صورت احراز شرایط، حکم پرداخت مهریه به صورت اقساطی را، صادر خواهد کرد.

نکته: به دلیل پیچیدگی مسائل مربوط به دریافت مهریه و عدم آگاهی و شناخت کامل شما نسبت به مسائل پیرامون آن، بهتر است در این مورد با وکیل خانواده، مشورت کنید و یا مطالبه و دریافت مهریه را به او بسپارید، زیرا آن ها به تمامی مسائل حقوقی، آشنایی و اشراف کامل دارند.

 

تفاوت اجرای مهریه از طریق ثبت و دادگاه چیست؟

اجرای ثبت و دادگاه خانواده، دو مورد از نهاهای پیش بینی شده در قانون جهت دریافت و مطالبه مهریه هستند، اما فرآیند مطالبه و دریافت مهریه در این دو نهاد، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که از جمله مهم‌ترین آن ها عبارتند از:

• شروع فرآیند رسیدگی به پرونده در اجرای ثبت، مستلزم صدور برگ اجرائیه در دفاتر اسناد رسمی و ارائه آن به شعبه اجرای ثبت است، در حالی که در دادگاه خانواده شروع رسیدگی به پرونده مستلزم ارائه و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.
• هزینه مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت، معادل نیم عشر دولتی یا یک بیستم از مبلغ مهریه است، در حالی که در دادگاه خانواده هزینه دادرسی معادل دو و نیم درصد از مبلغ مهریه است.
• در صورتی که در اجرای ثبت، زوجه به هر دلیل از دریافت مهریه خود صرف نظر کند، دیگر نیازی به پرداخت هزینه دریافت مهریه نیست، در صورتی که در دادگاه خانواده هزینه دادرسی در هر صورت باید پرداخت شود.
• فرآیند رسیدگی در اجرای ثبت، کوتاه‌تر از فرآیند رسیدگی در دادگاه است و مشمول اطاله دادرسی کمتری به نسبت دادگاه می‌شود.
• ضمانت اجرای عدم پرداخت مهریه در اجرای ثبت، فروش اموال توقیف شده به نفع زوجه است، در حالی که ضمانت اجرای عدم پرداخت آن در دادگاه، بازداشت و حبس زوج است.

 

مراحل گرفتن مهریه:

مراحل دریافت و به اجرا گذاشتن مهریه برحسب این که درخواست مطالبه و دریافت آن به کدام یک از مراجع دارای صلاحیت، ارائه شده باشد متفاوت است و شامل موارد زیر می شوند:

• مراحل دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت: ارائه درخواست صدور برگ اجرائیه توسط زوجه یا وکیل او به دفتر اسناد رسمی که عقد در آن جا تحقق یافته، صدور برگ اجرائیه، مراجعه به شعبه اجرای ثبت و ارائه برگ اجراییه به مسئدل این شعبه، صدور دستور توقیف اموال متعلق به زوج، ابلاغ دستور توقیف اموال به زوج و اعطای مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت مهریه همسرش، صدور دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه در مواردی که زوج در مهلت تعیین شده مهریه همسرش را نپردازد، از جمله مراحل ارائه درخواست مطالبه و دریافت مهریه در اجرای ثبت می باشد.

نکته: در این مورد، زوجه یا وکیل او می توانند درخواست صدور دستور ممنوعیت خروج زوج از کشور را نیز، ارائه دهند.

• مراحل دریافت مهریه از طریق دادکاه خانواده: ارائه و ثبت دادخواست مطالبه و دریافت مهریه، ارسال پیامک ارجاع پرونده به شعبه مربوطه، ابلاغ وقت دادرسی به طرفین با استفاده از پیامک کوتاه، تشکیل جلسه دادرسی و صدور رای، قطعی شدن و اجرای حکم دادگاه، ارائه و ثبت دادخواست اعسار توسط زوج در مواردی که استطاعت و توان مالی جهت مرداخت مهریه را ندارد و تایید اعسار زوج و صدور حکم به پرداخت آن به صورت اقساطی، به ترتیب از جمله مراحل رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه در دادگاه خانواده است.

نکته: زوجه یا وکیل او می‌توانند برای جلوگیری از فرار زوج و نقل و انتقال اموالش به دیگری، درخواست تامین خواسته را به دادگاه ارائه دهند، تا دادگاه نسبت به ممنوعیت خروج زوج از کشور و توقیف اموال او، اقدامات لازم را انجام دهد.

 

چه مدارکی برای دریافت مهریه لازم است؟

 در صورتی که درخواست دریافت مهریه توسط وکیل ارائه شده باشد، علاوه بر مدارک زیر، وجود مدرک مثبت سمت او نیز ضروری است. برای ارائه درخواست دریافت مهریه، وجود مدارک زیر الزامی است:

• مدارک شناسایی زوجه از قبیل کارت ملی، شناسنامه و کپی آن ها
• سند ازدواج و تصویر مصدق آن

بیان مهمترین قوانین گرفتن مهریه: 

قوانین مختلفی در خصوص مهریه وجود دارد که در فرآیند رسیدگی به درخواست دریافت آن هنوز هم کاربرد دارد. البته قانونگذار با اصلاح برخی از قوانین مربوط به مهریه و تصویب قوانین جدید سعی در سرعت بخشیدن به روند دریافت مهریه، حمایت از زوجه جهت احقاق حق خویش و کاهش تعداد زندانیان بدهکار مهریه داشته است. از جمله مهم‌ترین قوانینی که در این خصوص پیش بینی شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:‌‌‌

• تعداد مهریه قابل وصول: مهریه هر تعداد که باشد قبول وصول است و مازاد بر ۱۱۰ سکه یا معادل آن، ملائت و توانایی مالی زوج، ملاک است. پس نتیجه می‌گیریم که، هر تعداد مهریه‌ای که تعیین شود، مورد پذیرش قانون واقع خواهد شد و قابل وصول است، ولی تنها تا ۱۱۰ سکه یا معادل آن، مشمول ماده ۲ قانون حکومیت های مالی می‌شود و برای پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه و یا معادل آن، توان و استطاعت مالی زوج ملاک است که بار اثبات آن بر عهده زوجه است.

• چگونگی وصول مهریه: یکی از نوآوری های قانون، اولیت قرار دادن رسیدگی به درخواست مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، به نسبت مطالبه آن در دادگاه است. در مواردی که اقدامات زوجه در اجرای ثبت به هر دلیلی به نتیجه نرسد، مسئول شعبه اجرای ثبت گواهی مبنی بر رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه صادر می‌کند تا زوجه برای دریافت و مطالبه آن، به دادگاه مراجعه کند.

 

قرار تامین خواسته برای دریافت مهریه

تامین خواسته به معنای در امنیت قرار دادن خواسته دعاوی است و نحوه تامین آن به این صورت است که خواهان می‌تواند با ارائه دادخواست تامین خواسته به دادگاه و پذیرش آن توسط دادگاه، خواسته دعوا را در توقیف قرار دهد و موجب حفظ امنیت آن و جلوگیری از نقل و انتقال آن به دیگری شود. در واقع به طور معمول از زمان شروع فرآیند رسیدگی به پرونده، تا صدور حکم قطعی در مورد آن، زمان نسبتا طولانی سپری می‌شود و در این مدت امکان فرار مدیون و یا انتقال اموالش به دیگری وجود دارد و می‌تواند با انجام این قبیل کارها، از صدور و اجرای حکم موثر به نفع خواهان جلوگیری کند. قانونگذار برای جلوگیری از این رفتارهای ناشایست، دور از اخلاق و وجدان و خلاف قانون، اقدام به تاسیس و پیش بینی نهاد قانونی به نام تامین خواسته کرده است.

در مورد دعاوی مربوط به مهریه و حقوق خانواده نیز، به زوجه این امکان داده شده است که در ضمن ارائه دادخواست اصلی و یا تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است، با ارائه درخواست تامین خواسته، نسبت به صدور دستور ممنوع الخروج کردن زوج و یا توقیف اموال وی، اقدام کند، تا از فرار زوج و یا نقل و انتقال اموالش به دیگری، جلوگیری به عمل آید.

 

دادگاه صالح برای گرفتن مهریه کدام است؟

اصولا دادگاه محل اقامت خوانده که در این مورد زوج می‌باشد، صلاحیت رسیدگی‌‌ به درخواست مطالبه و دریافت مهریه را دارد؛ اما گاهی شرایطی وجود دارد که صلاحیت رسیدگی به موضوع را، از دادگاه محل اقامت زوج سلب می‌کند و رسیدگی را در صلاحیت دادگاه دیگری قرار می‌دهد. در زیر به این موارد اشاره خواهیم کرد:

• دادگاه صالح برای گرفتن مهریه منقول، وجه نقد و سکه: براساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی مربوط به دیون از جمله مهریه،  باید در دادگاهی اقامه شود که خوانده در حوزه قضایی آن، اقامتگاه دارد.

نکته: براساس ماده ۱۲ قانون حمایت از حقوق خانواده، به زوجه این امتیاز داده شده است که علاوه بر دادگاه محل اقامت زوج، در دادگاه محل اقامت خود نیز بتواند دعاوی مربوط به حقوق خانواده از جمله مطالبه و دریافت مهریه را نیز، اقامه کند.

• دادگاه صالح برای گرفتن مهریه مال غیرمنقول: به طور کلی، دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می‌شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، حتی اگر خوانده در آن حوزه مقیم نباشد. پس با این اوصاف مهریه غیرمنقول نیز مشمول سایر حقوق مربوط به اموال غیرمنقول می‌شود و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه محلی است که مال غیرمنقول در آن واقع شده است.

 

بهترین روش برای گرفتن مهریه:

برای تعیین و شناخت بهترین روش مطالبه و دریافت مهریه، باید به فاکتورهای مختلفی توجه کرد و آنها را مد نظر قرار داد، که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در مواردی که زوج اموالی به نام خود دارد، بهترین روش برای دریافت مهریه، مراجعه به اجرای ثبت است و در مواردی که زوج مالی به نام خود ندارد، بهتر است به دادگاه خانواده مراجعه کنید.
• از نظر مدت زمان رسیدگی کوتاه تر و اطاله دادرسی کمتر، مناسب ترین گزینه مراجعه به اجرای ثبت است.
• اگر پرداخت هزینه رسیدگی کمتر در این مورد برای شما اهمیت دارد، پیشنهاد می کنیم به دادگاه خانواده مراجعه کنید.
• اگر به دنبال ضمانت اجرای قوی تری برای عدم پرداخت مهریه توسط زوج هستید، بهترین گزینه دادگاه خانواده است، زیرا ضمانت اجرای کیفری یا بازداشت برای عدم پرداخت مهریه با داشتن توانایی مالی، را به دنبال دارد.

نکته: برای تعیین و شناخت بهترین راه جهت مطالبه و دریافت مهریه، بهتر است با یک وکیل پایه یک دادگستری مشورت کنید تا با توجه به اظهارات شما، شرایط مهریه و… بهترین راه را به شما پیشنهاد دهد.

 

هزینه وکیل برای گرفتن مهریه:

به طور کلی و بر اساس تعرفه‌های اعلام شده توسط کانون وکلا برای پذیرش وکالت در پرونده های مربوط به مهریه، هزینه و اجرت وکیل معادل ۱۰ درصد از مبلغ مهریه است.

 

نحوه گرفتن مهریه توسط وکیل متخصص مهریه

وکلای دادگستری افرادی هستند که با فارغ التحصیل شدن در رشته حقوق، قبولی در آزمون وکالت و پشت سر گذاشتن دوره‌های آموزشی و تخصصی، موفق به اخذ پروانه وکالت شده‌اند. وکیل مهریه از تخصص و دانش بالایی برخوردارند و آگاهی و اشراف کاملی در این زمینه دارند. نحوه مطالبه و دریافت مهریه در قانون و رویه قضایی کشور تعیین شده است و وکلا نیز از همین روش استفاده می‌کنند. البته تنها تفاوتی که در این زمینه وجود دارد، این است که وکلا به موقع اقدام می‌کنند و از اطاله دادرسی و افزایش زمان رسیدگی به پرونده جلوگیری می‌کنند و شما را در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه دلخواه و مطلوب می‌رسانند. در واقع آن‌ها قوانین مهریه را به خوبی یاد گرفته اند، ار پیچ و خم‌های موجود در فرآیند دادرسی آگاهند، به موقع و به بهترین شکل ممکن اقدام می‌کنند.

پس اگر رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه را به وکلای مهریه سپرده‌اید، اصلا نگران نباشد، زیرا آنها به خوبی می‌دانند که باید چه اقداماتی را در چه زمانی انجام دهند، تا از حق شما دفاع کنند و شما را به نتیجه دلخواه و مطلوبتان برسانند.

 

خلاصه و جمع بندی مطالب

همان طور که در مباحث بالا اشاره کردیم، زوجه هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به گرفتن مهریه خود از همسرش، اقدامات لازم قانونی را انجام دهد و همسر وی نیز وظیفه پرداخت آن را بر عهده دارد. همچنین قانون گذار نیز در مقام دفاع از زوجه برخواسته و قوانین و ضوابط خاصی را در این مورد، پیش بینی کرده است. زوجه برای مطالبه و دریافت مهریه خود می‌تواند به شعبه اجرای ثبت و دادگاه خانواده مراجعه و نسبت به احقاق حق خویش، اقدامات لازم را انجام دهد. برای ارائه درخواست مطالبه و دریافت مهریه، وجود مدارک شناسایی زوجه از قبیل کارت ملی، شناسنامه و کپی آن ها و همچنین سند ازدواج و تصویر مصدق آن، لازم و ضروری است. البته در صورتی که درخواست مطالبه و پرداخت مهریه توسط وکیل دادگستری، به دادگاه ارائه شده باشد، علاوه بر مدارک فوق، وجود مدرک مثبت سمت وکیل نیز، ضروری است.

دادگاه محل اقامت زوج صلاحیت رسیدگی به درخواست مطالبه و پرداخت مهریه منقول از قبیل وجه نقد، سکه و… را دارد و در این مورد قانونگذار استثنائاتی قائل شده و به زوجه این امکان را داده است که علاوه بر دادگاه محل اقامت زوج، در دادگاه محل اقامت خود نیز بتواند دعاوی مربوط به حقوق خانواده از جمله مطالبه و دریافت مهریه را نیز، اقامه کند. در مورد مهریه غیرمنقول نیز، دادگاهی صلاحیت رسیدگی دارد، که مال غیرمنقول در حوزه قضایی آن، واقع شده است. در مورد دعاوی مربوط به مهریه، به منظور جلوگیری از فرار زوج و یا نقل و انتقال اموالش به دیگری، این امکان به زوجه یا وکیل او، این امکان داده شده است تا در ضمن ارائه دادخواست اصلی و یا تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است، با ارائه درخواست تامین خواسته، نسبت به صدور دستور ممنوع الخروج کردن زوج و یا توقیف اموال وی، اقدام کنند.

مراحل دریافت مهریه از طریق دادگاه خانواده، به ترتیب شامل ارائه و ثبت دادخواست مطالبه و دریافت مهریه، ارسال پیامک ارجاع پرونده به شعبه مربوطه، ابلاغ وقت دادرسی به طرفین با استفاده از پیامک کوتاه، تشکیل جلسه دادرسی و صدور رای، قطعی شدن و اجرای حکم دادگاه، ارائه و ثبت دادخواست اعسار توسط زوج در مواردی که استطاعت و توان مالی جهت پرداخت مهریه را ندارد. است. مراحل دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت نیز، به ترتیب شامل ارائه درخواست صدور برگ اجرائیه توسط زوجه یا وکیل او به دفتر اسناد رسمی که عقد در آن جا تحقق یافته، صدور برگ اجرائیه، مراجعه به شعبه اجرای ثبت و ارائه برگ اجراییه به مسئدل این شعبه، صدور دستور توقیف اموال متعلق به زوج، ابلاغ دستور توقیف اموال به زوج و اعطای مهلت ۱۰ روزه برای پرداخت مهریه همسرش، صدور دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه در مواردی که زوج در مهلت تعیین شده مهریه همسرش را نپردازد است.

هزینه دادرسی دریافت مهریه از طریق دادگاه خانواده و از طریق اجرای ثبت به ترتیب دو و نیم درصد و یک بیستم مبلغ کل مهریه است و همچنین هزینه وکیل طبق تعرفه کانون وکلا، معادل ۱۰ درصد از کل مبلغ مهریه است.

 

 

مهریه به معنای مال یا وجهی است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن تعلق می‌گیرد و زوج نیز در ضمن عقد ازدواج، مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته است و پرداخت آن، وظیفه شرعی و قانونی زوج است. در واقع هر زمان که زوجه پرداخت مهریه خود را از زوج تقاضا کند، او وظیفه دارد که نسبت به پرداخت آن، اقدامات لازم را انجام دهد و نمی‌تواند از پرداخت آن استنکاف ورزد، و گرنه عواقب سنگینی را برای او به همراه خواهد داشت. قانونگذار در مواردی  که زوج  از پرداخت مهریه همسرش خودداری می‌کند، ضمانت اجراهای مختلفی را پیش بینی کرده است. یکی از این ضمانت اجراها، حکم جلب یا بازداشت زوج است. ما در این مقاله سعی داریم، شرایط و نحوه گرفتن حکم جلب مهریه را، مورد بررسی قرار دهیم و در آخر نیز، به برخی از پرسش‌ها، در مورد حکم جلب، پاسخ خواهیم داد.

 

اقدامات قانونی جهت گرفتن حکم جلب مهریه

همانطور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، حکم جلب، یکی از ضمانت اجراهای پیش بینی شده در قانون برای عدم پرداخت مهریه توسط زوج است. در واقع هدف قانون گذار از پیش بینی این ضمانت اجرا، حمایت از زوجه برای رسیدن به حق خویش که همان دریافت مهریه و همچنین اجبار زوج به پرداخت آن بوده است. در واقع تنها مرجع قانونی که صلاحیت صدور حکم جلب را دارد، دادگاه می باشد. در مورد مهریه نیز، تنها مرجعی که امکان صدور حکم جلب در آن وجود دارد، دادگاه خانواده است. همچنین در مواردی که شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به مهریه را دارد، این مرجع نیز می تواند حکم جلب را صادر کند. البته گرفتن حکم جلب در دادگاه خانواده و همچنین‌ شورای حل اختلاف، با وجود شرایطی امکان پذیر است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

نکته: به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص حکم جلب و همچنین فرآیند دادرسی خاص و نسبتا پیچیده ای که دارد، بهتر است رسیدگی به درخواست صدور حکم جلب را به وکیل خانواده بسپارید، تا در اسرع وقت و در کوتاه ترین زمان ممکن، به نتیجه مطلوب و دلخواه خود برسید.

 

شرایط حکم جلب مهریه

برای ارائه درخواست صدور حکم جلب توسط زوجه یا وکیل او، وجود یکی از شرایط زیر الزامی است:

• ارائه دادخواست مطالبه مهریه عندالمطالبه توسط زوجه یا وکیل او: اگر زوجه یا وکیل وی جهت مطالبه مهریه عندالمطالبه، اقدامات لازم قانونی را انجام داده باشند، در صوتی که زوج اموالی برای توقیف نداشته باشد، ولی توانایی و تمکن مالی برای پرداخت دین خود به همسرش را داشته باشد و از پرداخت آن ورزد، امکان گرفتن حکم جلب و بازداشت او، وجود خواهد داشت.

نکته: در مورد مهریه عندالاستطاعه، تنها در صورتی می توانند حکم جلب برای زوج را از مرجع مربوطه دریافت کرد که زوجه یا وکیل او بتوانند توانایی مالی زوج را به اثبات‌ برسانند و در عین حال نیز، زوج از پرداخت آن، خودداری کند.

• عدم ارائه دادخواست اعسار در موعد مقرر: در صورتی که اقدامات زوجه برای مطالبه و دریافت مهریه، به صدور اجرائیه منجر شده باشد، زوج یک ماه فرصت دارد نسبت به ارائه و طرح دادخواست اعسار خود ، اقدامات لازم را انجام دهد، در غیر این صورت امکان گرفتن حکم حکم جلب و بازداشت او، وجود دارد.

• عدم پرداخت اقساط مهریه در موعد مقرر: در صورتی که پس از قبول دادخواست اعسار در دادگاه و صدور حکم تقسیط مهریه، زوج نسبت به پرداخت اقساط خود، اقدامی انجام ندهد و یا پس از پرداخت چند نوبت از اقساط آن، از پرداخت ما بقی اقساط، خودداری کند، امکان گرفتن حکم جلب و بازداشت او، وجود دارد.

 

نکات مهم در خصوص حکم جلب مهریه

در مورد گرفتن حکم جلب، نکات مهم و کاربردی بسیار زیادی وجود دارد که بسیاری از افراد از این نکات، اطلاعات کافی و مناسبی ندارند. در واقع نکات مهم و کاربردی در مورد حکم جلب، به شرح زیر است:

• حکم جلب، تنها در حوزه قضایی که اقدام به صدور آن کرده است، دارای اعتبار است و خارج از آن، فاقد ارزش و اعتبار است و در صورتی که زوجه یا وکیل او، دستور قضایی خارج از آن حوزه به ماموران کلانتری (ضابطان دادگستری) را ارائه دهند، مامورین یاد شده، حق دستگیری و بازداشت زوج را ندارند.
• تنها اصل برگ جلب دارای ارزش و اعتبار است و کپی آن از هیچ گونه ارزش، اعتبار و حمایت قانونی برخوردار نخواهد بود.
• برگ جلب تا زمانی که تاریخ آن منقضی نشده، دارای اعتبار قانونی است و قابلیت اجرا شدن دارد.
• حکم جلب تنها زمانی که جلب و بازداشت زوج، توسط ماموران کلانتری (ضابطان دادگستری) انجام شود، لازم الاجرا است.
• ارائه کننده برگه جلب، باید شخص شاکی یا وکیل قانونی وی باشد و مدارک شناسایی خود را نیز به همراه داشته باشند.
• در صورتی که در برگ جلب صادر شده توسط مراجع مربوط، در خصوص ورود به منزل یا مخفیگاه زوج، به نکته ای اشاره نشده باشد، مامورین از ورود به این اماکن، ممنوع هستند و انجام این کار، خلاف قانون است.

 

مراحل گرفتن حکم جلب مهریه

گرفتن حکم جلب در پرونده‌های حقوقی و کیفری، تفاوت‌هایی به یکدیگر دارند. در واقع گرفتن حکم جلب در پرونده‌های حقوقی، از فرایند رسیدگی و صدور طولانی‌تری به نسبت پرونده‌های کیفری برخوردار است. نهادهای قانونی و قضایی دارای صلاحیت، زمانی دستور جلب برای پرونده‌های حقوقی را صادر می‌کنند که مدیون در طی مراحل و فرآیند اجرای حکم، نتواند بدهی یا دین خود را، به مدیون بپردازد و در عین حال نیز نتواند رضایت مدیون را نیز جلب کند. برای صدور حکم جلب، ابتدا زوجه یا وکیل باید دادخواست مطالبه و پرداخت مهریه را به دادگاه، ارائه دهند. پس از ارائه این دادخواست، و صدور حکم محکومیت زوج، باید نسبت به معرفی اموال او برای توقیف، اقدام کنند.

در صورتی که زوج مالی برای توقیف نداشته باشد یا زوجه مالی از همسرش برای معرفی به دادگاه جهت توقیف آن نشناسد، زوج به دادگاه احضار می‌شود و در صورت عدم حضور وی در دادگاه، حکم‌ جلب او صادر خواهد شد. همچنین در مواردی که زوج تا یک ماه پس از صدور اجرائیه، نسبت به ارائه دادخواست اعسار، اقدامی انجام ندهد نیز، حکم جلب او صادر خواهد شد. گاهی اوقات تمام مراحل دادرسی به طور کامل انجام می‌شود و اعسار زوج نیز برای دادگاه محرز می شود و اقدام به تقسیط مهریه می‌کند. در صورتی که زوج از پرداخت تمام یا قسمتی از اقساط آن خودداری کند‌ نیز، زوجه می‌تواند درخواست صدور حکم جلب را، به دادگاه ارائه دهد.

نکته اول: در تمامی مراحل دادرسی مطالبه و دریافت مهریه که امکان صدور حکم جلب وجود دارد، پس از صدور این حکم، دستور اجرای آن نیز به شعبه اجرای احکام داده خواهد شد و مرجع مزبور با استفاده از ماموران کلانتری یا ضابطان دادگستری، دستور می‌دهد تا نسبت به جلب و بازداشت زوج یا همان محکوم علیه در نشانی محل سکونت وی، اقدام کنند.

نکته دوم: در صورتی که رسیدگی به مطالبه و دریافت مهریه در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد نیز، امکان صدور حکم جلب وجود دارد.

 

مدت زمان اعتبار حکم جلب مهریه

مدت زمان اعتبار حکم جلب، در برگه جلب قید شده است و تا فرارسیدن آن تاریخ، دارای اعتبار است. البته اگر تا زمان انقضای تاریخ حکم جلب، خواهان (زوجه یا وکیل او) موفق به جلب و بازداشت خوانده (زوج) نشود،‌ باید نسبت به تمدید حکم جلب، اقدام کند.

نکته: در صورتی که برای تمدید حکم جلب، به کمک و راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید با وکیل خانواده مشورت کنید.

 

قوانین و مقررات جدید زندان برای مهریه چیست؟

قوانین مهریه نسبت به گذشته دچار تغییرات بسیار مهم و بنیادین شده است و قانونگذار سعی بر آن داشته که با تصویب این قوانین جدید، گام مهم در جهت آسان تر شدن مطالبه مهریه و کاهش تعداد زندانیان بردارد و به موفقیت‌های چشمگیری در این مورد نیز، رسیده است. یکی از تغییرات به وجود آمده در قانون جدید، مربوط به جلب و بازداشت زوج است که از جمله مهم‌ترین آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صدور حکم جلب مهریه تا ۱۱۰ سکه: براساس قانون جدید، در صورتی که مهریه تا ۱۱۰ سکه یا معادل آن، مشمول ماده ۲ قانون محکومیت‌های مالی می‌شود و برای عدم پرداخت آن ضمانت اجرای کیفری (حبس) تعیین شده است و برای پرداخت مابقی آن، توانایی مالی زوج ملاک عمل خواهد بود و برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری پیش بینی نشده است. پس مهریه هر میزان که تعیین شده باشد، مورد پذیرش قانون است و دریافت و مطالبه آن نیز، امکان‌پذیر خواهد بود، ولی فقط تا میزان ۱۱۰ سکه یا معادل آن، بدون هیچ پیش شرطی قابل وصول است و برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری (حکم جلب و بازداشت) تعیین شده است و برای مطالبه و دریافت مازاد بر ۱۱۰ سکه، نیازمند توانایی و استطاعت مالی زوج و اثبات آن توسط زوجه است.

• رسیدگی به دادخواست اعسار بدون حبس زوج: پس از تصویب این قانون، دیگر آن رویه سابق منسوخ شده است و بر اساس قوانین و رویه جدید، عمل می‌شود. بر اساس قانون جدید، مردان بدهکار که مدعی اعسار هستند، می‌تواند دادخواست رسیدگی به وضعیت اعسار خود را همزمان با رسیدگی دادگاه به دادخواست مطالبه مهریه، به دادگاه ارائه دهند، بدون این که حکم حبس برای آنان صادر شود.

 

خلاصه و جمع بندی مطالب

مهریه به معنای مال یا وجهی است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن تعلق می‌گیرد و هر زمانی که درخواست مطالبه و پرداخت آن را داشته باشد، زوج وظیفه پرداخت آن را بر عهده دارد؛ در غیر این صورت، عواقب سنگینی را به دنبال خواهد داشت. در واقع قانون گذار برای عدم پرداخت مهریه، ضمانت اجراهای مختلفی را پپیش بینی کرده است، که یکی از آن ها، صدور حکم جلب می‌باشد. ارائه دادخواست مهریه عندالمطالبه توسط زوجه با وکیل او و عدم پرداخت آن توسط زوج با توجه به داشتن توانایی و استطاعت مالی وی، عدم ارائه دادخواست اعسار تا یک ماه از تاریخ صدور اجراییه و همچنین عدم پرداخت اقساط مهریه در مواردی که حکم به تقسیط آن داده شده است، از جمله مواردی است که امکان صدور حکم جلب در آن ها، وجود دارد.

در مورد حکم جلب مهریه عندالاستطاعه، تنها در صورتی امکان صدور این حکم وجود دارد که زوجه یا وکیل او، توانایی و استطاعت مالی زوج را به اثبات برسانند و زوج نیز با داشتن این توانایی و استطاعت مالی، از پرداخت آن خودداری کند. حکم جلب تا فرا رسیدن زمانی که در برگ جلب قید شده، دارای اعتبار است و اگر تا زمان انقضای تاریخ حکم جلب، خواهان (زوجه یا وکیل او) موفق به جلب و بازداشت خوانده (زوج) نشود،‌ باید نسبت به تمدید حکم جلب، اقدام شود. همچنین تحت شرایط مقرر قانونی مانند فراری یا متواری بودن زوج، امکان صدور حکم جلب سیار نیز، وجود دارد.

---

طلاق، یکی از معضلات اساسی جامعه امروزی است که بسیاری از جوانان را درگیر خود کرده است. دلایل زیادی مثل ازدواج زود هنگام، مشکلات مالی، تفاوت فرهنگی و مذهبی، تفاوت سن، دخالت‌های بی مورد خانواده‌ها و بسیاری از مشکلات دیگر موجب کمبود روابط عاطفی بین زوجین شده و آنها را از هم دور میکند و این دوری عاطفی باعث می‎شود تا زوجین در اوج عصبانیت اقدام به طلاق نموده و به زندگی مشترک خود پایان می‌دهند. امروزه با مراجعه به دادگاه‌ها و بررسی پرونده های موجود در دادگاه، پی می‌بریم که آمار طلاق بالا رفته و رو به افزایش است. در بسیاری از موارد حضور وکیل طلاق در مسیر پرونده می‌تواند افراد بسیاری را از مسیر نادرستی که طی می‌کنند، نجات داده و با مشاوره صحیح و آگاهانه زوجین را از مسیر طلاق بازگرداند.

 

تعریف طلاق

طلاق یک کلمه عربی و به معنی گره باز کردن و رهاکردن است و در فقه اسلامی به معنی زائل کردن عقد ازدواج است. در واقع طلاق جدایی زوجین از هم و پایان دادن به زندگی مشترک، با در نظر گرفتن کلیه حق و حقوق زوجین نسبت به هم است. طلاق معمولا زمانی که استحکام رابطه زناشویی از بین میرود و زوجین دیگر علاقه ای به ادامه زندگی باهم ندارند اتفاق می‌افتد. طلاق یکی از حقوق قانونی مرد محسوب می‌شود اما امروزه امکان درخواست طلاق از طرف زن هم وجود دارد و زن نیز نی تواند اقدام به طلاق نمایند. زوجین برای تحقق امر طلاق، باید پروسه ای را طی کنند تا بتوانند تصمیم خود را قطعی کرده و به زندگی مشترک خود پایان دهند. طلاق انواع مختلفی دارد که هر کدام از نظر قانونی دارای شرایطی خاص است که باید این شرایط را زوجین داشته باشند تا بتوانند مسیر طلاق را طی کنند. در برخی موارد  زوجین به دلایل مختلف مانند موقعیت خانوادگی، نداشتن وقت و تمایل به رو به رو نشدن با هم دیگر یا خانواده های طرفین برای طی پروسه طلاق، به وکیل طلاق مراجعه می‌کنند و تمام کارهای طلاق را وکیل خانواده انجام می‌دهد و نیازی به حضور در دادگاه نیست. طلاق از سوی مرد، طلاق از سوی زن و طلاق توافقی انواع طلاق هستند.

 

• تعریف طلاق لفظی: طلاق لفظی، همان طلاقی است که به آن سه طلاقه می‌گویند یعنی مرد یا زن اگر سه بار پشت سر هم بگوید طلاق طلاق طلاق آنگاه سه طلاقه می‌شود. در این صورت زن و شوهر دیگر به هم نامحرم بوده و برای ادامه زندگی زناشویی و داشتن رابطه جنسی باید بین آنها صیغه عقد جاری شود تا دوباره به هم محرم شوند. چون در این طلاق هیچ ثبت و سند قانونی وجود ندارد و فقط به صورت زبانی بیان شده است طلاق لفظی می‌گویند. در فقه سنی برای طلاق لفظی دو شاهد عاقل و بالغ باید وجود داشته باشد تا طلاق مورد قبول باشد اما در فقه شیعه چنین قانونی وجود ندارد.

 

• تعریف طلاق در اسلام: در دین اسلام، ازدواج یک امر پسندیده و مقدس می‌باشد و برای عملی کردن آن بسیار تاکید شده است در مقابل طلاق یک امر ناپسند شمرده شده و و برای جلوگیری از طلاق بسیار تاکید شده است. امام باقر(ع) از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل فرمودند: «جبرئیل آن‌قدر بر من درباره زن سفارش و توصیه کرد که گمان کردم طلاق زن، جز در وقتی که مرتکب فحشاء قطعی شده باشد، سزاوار نیست.» از طرفی اسلام، مرد طلاق دهنده را زیر نگاه‌هاى خشم آلود قرار مى‌دهد و احساس تنفر خود را از او بیان می‌کند از طرف دیگر وقتى که مرد مى‌خواهد زن را طلاق دهد، هیچ مانع قانونى برای مرد وجود ندارد، چرا؟ این پرسش بسیار به جاست و همه رازها در همین نکته نهفته است. راز اصلى این مسئله آن است که زوجیت و زندگى زناشویى، یک علقه طبیعى است نه قراردادى، و قوانین خاصى در طبیعت براى او وضع شده است. امر ازدواج که دین اسلام قوانین خود را بر پایه ازدواج برنامه ریزی کرده است، زن را محترم شمرده و دارای ارزش می‌داند و او را مرکز منظومه خانواده معرفی می‌کند اگر به هر دلیلی محبت مرد نسبت به زن کاهش یافته یا از بین برود در این صورت پایه‌های آن خانواده سست شده و گاهی به انتها می‌رسد و باعث خرابی پایه‌های خانواده می‌شود و دین اسلام با تاسف به این موضوع نگاه می‌کند. به این دلیل اسلام تمامی سعی خود را می‌کند تا یک زندگی در حالت طبیعی خود باقی و استوار بماند یعنی زن همچنان در خانه و امر ازدواج محبوب بوده و محبت مرد نسبت به او پا برجا باشد.

 

انواع طلاق بر پایه رجوع به زن:

برای شروع یک زندگی نیازبه عقد نکاح است و ازدواج اولین قدم برای آغاز زندگی مشترک و زناشویی است اما گاهی پیش می‌آید که زوجین به اختلاف برخورده و در حل مسائل خود با دشواری رو به رو شده و در آخر تصمیم به پایان زندگی گرفته و اقدام به طلاق می‌نمایند. طلاق نیز مانند بسیاری از امور حقوقی انواع مختلفی داشته و تقسیم بندی می‌شود. طلاق به اعتبار اینکه به درخواست مرد باشد یا به درخواست زن، قابلیت رجوع داشته باشد یا خیر و اینکه به درخواست طرفین باشد یا به حکم دادگاه به دسته بندی‌های مختلفی تقسیم می شود اما براساس ماده 1143 قانون مدنی، برای طلاق یک دسته بندی کلی تعریف می‌شود که عبارت است از طلاق بائن و طلاق رجعی، که تفاوت اساسی و مهم این دو نوع طلاق در رجوع مرد به زن است یعنی مرد در مدت زمان عده، تصمیم بازگشت به زندگی مشترک می‌گیرد و با رضایت زوجه دوباره به زندگی خود ادامه می‌دهند.

• طلاق رجعی: به طلاقی که در آن مرد بعد از طلاق، تحت شرایطی خاص در مدت عده حق رجوع به زن را داشته باشد، طلاق رجعی گفته می‌شود. درطلاق رجعی جدا از این که در مدت عده، مرد حق رجوع به زن خود را دارد، هر دو طرف دارای حقوق و تکالیفی نسبت به هم هستند که با حقوق مربوط به طلاق بائن متفاوت است. در طلاق رجعی، اگر زن یا مرد بعد از طلاق بمیرد، از هم ارث می‌برند و در این طلاق نفقه به زن تعلق می‌گیرد. در طلاق رجعی در مدت زمان عده، مرد حق ندارد زن را از محل سکونتش خارج کند و تا پایان عده باید اجازه بدهد در آن منزل سکونت گزیند. عده طلاق رجعی 3 ماه و 10 روز بعد از جاری شدن خطبه طلاق و ثبت طلاق است و در این مدت زمان مرد وظیفه دارد که نفقه زن را بپردازد. در مدت عده، زن همچنان به عنوان همسر زوج محسوب می‌شود. در طلاق رجعی قبل از اینکه زمان عده تمام شود زن حکم زن غیر مطلقه را دارد. یعنی زنی است که هنوز طلاق داده نشده است حتی اگر صیغه طلاق جاری شده باشد و در این مدت زمان باید از شوهر خود مانند قبل اطاعت کند. در این نوع طلاق زن و شوهر باید وظایفی که در زمان زندگی مشترک نسبت به هم داشتند، همچنان تا پایان عده یعنی 3 ماه و 10 روز این وظایف را انجام دهند. در این نوع طلاق، زن و شوهر مانند قبل نسبت به هم محرم بوده و می‌توانند تا پایان عده کنار هم زندگی کنند و یا نگاه محرمانه به هم داشته باشند. فقط در صورتی که زن میل به زندگی در منزل همسر را نداشته باشد می‌تواند از آن منزل خارج شود در غیر این صورت مرد نمی‌تواند زن را از خانه بیرون کند. در طلاق رجعی اگر تحت شرایطی زن زندگی در خانه دیگر را ترجیح دهد تا پایان عده، مرد وظیفه دارد نفقه و اجرت المثل زن را عینا پرداخت کند. بعد از اتمام مدت عده طلاق، مرد و زن دیگر حق رجوع نداشته و اگر بعد این مدت تصمیم به رجوع داشته باشند باید مجدد ازدواج کرده و خطبه عقد جاری شود.

 

• طلاق بائن: طلاق بائن، طلاقی است که عده دارد اما در مدت عده، مرد حق رجوع به زن را نداشته و رابطه زوجیت بعد از جاری شدن صیغه طلاق منقوط شده و زن دیگر به عنوان زوجه مرد نیست و نسبت به هم حرام و نامحرم شده اند. در این نوع طلاق، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد و اگر در مدت زمان عده، یکی از طرفین یعنی مرد یا زن فوت کند، به دیگری از وی ارثی نمی‌رسد. در طلاق بائن اگر مرد خواستار زندگی دوباره با زن طلاق داده خود باشد، در این صورت باید عقد نکاح جدید بین آن دو انجام شود. در موضوع طلاق، طلاقی وجود دارد امکان رجوع مرد وجود ندارد این نوع طلاق طلاق بائن می‌باشد که جهار نوع طلاق از این نوع می‌باشد که مرد برای رجوع دوباره براساس قانون باید اقدام به ازدواج مجدد نماید.

 

انواع طلاق بائن، طبق ماده 1145 قانون مدنی:

• طلاقی که قبل از انجام رابطه زناشویی باشد یعنی زوجه باکره باشد
• طلاق زن یائسه یعنی زنی که پریود نمی‌شود
• طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد
• طلاق برای بار سوم

---

• طلاق پیش از رابطه زناشویی باشد: بعد از ازدواج، برخی از زوجین به اختلاف برمی‌خورند که در مواردی این اختلافات ریشه گرفته و قبل از انجام رابطه زناشویی به طلاق ختم می‌شود. این نوع طلاق معمولا در زمان عقد اتفاق می‌افتد که هنوز زوجه باکره است و پرده بکارت خود را حفظ کرده است یعنی اگر پرده بکارت سالم باشد و طلاق صورت بگیرد این نوع طلاق بائن است و مرد حق رجوع ندارد. اگر پیش از نزدیکی طلاق صورت بگیرد و زن باکره باشد نیازی نیست که زن عده پس از طلاق نگه دارد و بعد از خوانده شدن صیغه طلاق دیگر هیچ بستگی بین زوجین وجود نداشته و کاملا زندگی مشترک آنها به پایان رسیده و از هم جدا می‌شود. در این نوع طلاق اگر زوجین بخواهند دوباره زندگی مشترک آغاز کنند باید دوباره ازدواج نمایند. در طلاق بائن در صورتی که دخول انجام نشده باشد و زن خواستار دریافت مهریه باشد در این صورت به علت باکره بودن نصف مهریه به وی تعلق خواهد گرفت.

 

• طلاق زن یائسه: اگر زنی یائسه باشد و در این میان با همسر خود به مشکل برخورده و نتوانند مشکلات خود را حل کنند و تصمیم به جدایی و طلاق بگیرند، طبق ماده 1145 قانون مدنی، این نوع طلاق، طلاق بائن می‎‌باشد و مرد بعد از طلاق حق رجوع نداشته و نمی‌تواند در عده به زن خود رجوع کند. حال شاید این سوال پیش بیاید که یائسگی چیست؟ یائسگی دوره ای از زندگانی یک زن است که معمولا در 45 و 50 سالگی شروع می‌شود و در این مدت زن دیگر عادت ماهانه نمی‌شود و توانایی باردار شدن را از دست می‌دهد.

 

• طلاق برای بار سوم: طلاقی که بعد از سه بار ازدواج مجدد باز به طلاق ختم شود این چنین می‌توان توضیح داد که اگر یک مرد 3 بار با یک زن ازدواج کرده و هر سه بار به طلاق ختم شود این نوع طلاق از نوع بائن است و در این نوع طلاق مرد حق رجوع نداشته و حتی در مدت عده نیز نمی‎‌تواند به زن رجوع کند و زن و مرد نسبت به هم نامحرم می‌شوند.اگر بعد از سه بار طلاق دوباره مرد خواهان ازدواج با زن خود باشد در این صورت زن باید با مرد دیگری ازدواج کرده و با وی رابطه زناشویی داشته و بعد طلاق گرفته باشد تا بتواند با همسر قبلی خود ازدواج کند.

 

• طلاق خلع و مبارات: در جامعه اسلامی که همه چیز بر پایه فقه است و به دلیل اسلامی بودن جامعه، حق طلاق به مرد داده شده و زن چنین حقی ندارد. زنی که از زندگی خود ناراضی بوده و توان ادامه زندگی با همسر خود را ندارد، حاضر می‌شود که مالی را پرداخت کند تا حق طلاق داشته باشد و بتواند خود را از زندگی که در آن تنفر وجود دارد، رها و آزاد کند. معمولا به این نوع طلاق، طلاق خلع و مبارات گفته می‌شود که خود به دو نوع طلاق، طلاق خلع و طلاق مبارات تقسیم می‌شود که وجه تمایز این دو طلاق حد تنفر زوجه از زوج است که زوجه حاضر است بخشی یا تمام مهریه خود را درقبال رضایت زوج برای طلاق پرداخت یا گذشت کند. در این نوع طلاق، زن با بخشش مهریه ، حق رجوع مرد را کامل از بین می‌برد و مرد اگر قصد رجوع داشته باشد باید مجدد اقدام به ازدواج نماید و چون حق رجوع برای مرد در طلاق خلع و مبارات بسته می‌شود بنابراین جزیی از طلاق بائن می‌باشد. البته ناگفته نماند که از نظر قانون مدنی، طلاق خلع و مبارات نوعی طلاق توافقی تلقی می‌شود چون زوجه با دادن مالی به زوج حق طلاق را می‌گیرد که در این صورت رضایت هر دو زوج باعث شده جزیی از طلاق توافقی محسوب شود.

 

در ادامه به تعریف طلاق مبارات و طلاق خلع می‌پردازیم:

• طلاق مبارات: مبارات، درلغت به معنی بیزار شدن از کسی است. طلاق مبارات یک نوعی از طلاق توافقی است که در آن به علت بیزار شدن و متنفر شدن زن و مرد از هم دیگر، زن مالی یا مهریه خود را برای دریافت حق طلاق، به مرد پرداخت می‎‌کند. طلاق مبارات نوعی از طلاق بائن است که در آن رجوع مرد به زندر زمان عده امکان پذیر نمی‌باشد. البته باید گفت که در طلاق مبارات زن تا پایان زمان عده می‌تواند از بخششی که کرده است، منصرف شود که در این صورت مرد میتواند مثل طلاق رجعی، به زن خود رجوع کند و زندگی مشترک را بدون نیاز به جاری شدن خطبه عقد از سر بگیرند. باید تاکید کرد که مبلغ یا بخششی که زن میکند نباید از میزان مهریه زن بیشتر باشد.

 

• طلاق خلع: طلاق خلع به طلاقی گفته می‌شود که در آن زن به واسطه تنفری که از همسر خود دارد تصمصم به طلاق گرفته ولی مرد حاضر به طلاق نیست که در این نوع طلاق زن مالی را به همسر خود میبخشد و در مقابل این بخشش، درخواست طلاق می‌کند این مال ممکن است مهریه، معادل مهریه ، کمتر یا بیشتر از مهریه باشد. در این طلاق تنفر و عدم دوست داشتن فقط از طرف زن است. طلاق خلع از این نظر طلاق بائن محسوب می‌شود که زن با بخشش مهریه خویش یا مالی معادل آن حق رجوع دوباره مرد را از بین می‌برد اگر زن در مدت زمان عده، مالی را که برای طلاق بخشیده، از مرد طلب کند در این صورت طلاق از نوع رجعی شده و مرد می‌تواند به نزد زن خود رجوع کند.

 

عده در طلاق چیست؟ مدت عده در طلاق چند روز است؟

عده، به زمانی گفته می‌شود که زن بعد از فوت یا طلاق اجازه ازJد تا زمان زایمان عده نگه دارد و پس از زایمان عده وی تمام شده و اگر قصد ازدواج مجدد داشته باشد می‌تواند اقدام به ازدواج کند. اگر زنی با اینکه به سن یائسگی نرسیده باشد، عادت زنانگی نبیند و طلاق داده شود در این حالت باید سه ماه و 10 روزعده نگه دارد. اما لزومی ندارد که زن یائسه عده نگه دارد. نکته‌ دیگر اینکه اگر شوهری غایب و مفقودالاثر شود و زن بتواند توسط دادگاه طلاق خود را بگیرد، از زمان طلاق باید عده‌ی وفات یعنی چهار ماه و ده روز را نگه دارد. همچنین اگر زنی قبل از رابطه زناشویی طلاق داده شود یعنی پرده بکارت وی سالم باشد و توسط پزشکی قانونی بکارت و باکره بودن وی ثابت و تایید شود لزومی به نگه داشتن عده بعد از طلاق نیست.

• مدت عده در طلاق رجعی: در طلاق رجعی، همانطور که از نام آن پیداست مرد می‌تواند در مدت زمان عده به زن رجوع کرده و رابطه و زندگی زناشویی با او را از سر بگیرد بدون اینکه نیازی باشد تا مجددا با زن عقد کند. در صورتی که در طلاق بائن، مرد حق ندارد که در مدت زمان عده به زن رجوع کند. اگر هم بخواهد به زن خود رجوع کند باید منتظر بماند تا مدت زمان عده به پایان برسد تا دوباره با زن عقد کند و بتواند زندگی زناشویی خود را با او از سر بگیرد.

 

• مدت عده در طلاق بائن: پیش از بحث عده طلاق بائن بهتر است که به تعریف عده بپردازیم. عده، به مدت زمان بعد از جاری شدن خطبه طلاق اتلاق می‌شود که در این زمان زن حق ازدواج مجدد نداشته و باید منتظر بماند تا مدت عده تمام شود. مدت زمان عده، سه طهر یا سه ماه است یعنی در این مدت باید سه بار پریود شود البته این مدت زمان برای زن یائسه تقریبا 45 روز می‌باشد و برای زن باکره یعنی زنی که هنوز وارد رابطه زناشویی نشده و پرده بکارت وی سالم است، عده وجود ندارد. طبق ماده 1142 قانون مدنی، اگر طلاقی رخ دهد و این طلاق از نوع رجعی باشد یعنی مرد بعد از طلاق حق رجوع به زن داشته باشد در مدت عده میتواند رجوع کند ولی اگر طلاق از نوع بائن بوده باشد مرد در زمان عده حق رجوع ندارد. عده طلاق بائن چقدر است؟ در پاسخ به این سوال باید این چنین گفت که مدت عده در طلاق بائن به مدخوله و غیر مدخوله بودن در طلاق بائن بستگی دارد. اگر بین زوجین رابطه زناشویی اتفاق نیوفتاده باشد در این صورت عده برای زن وجود ندارد اما در صورتی طلاق بائن از نوع مدخوله باشد یعنی رابطه زناشویی بین آنها وجود داشته باشد زوجه باید عده بعد از طلاق را رعایت کند. همچنین در طلاق بائن اگر زن یائسه باشد نیاز نیست که زن عده نگه دارد و بعد از طلاق، می‌‌تواند ازدواج مجدد کند.

 

اقسام طلاق بر طبق درخواست کننده طلاق:

یکی از راه‌های پایان زندگی مشترک، طلاق است که دارای انواع و اقسام برحسب درخواست کننده طلاق می‌باشد که درخواست طلاق از سوی زوج، درخواست طلاق از سوی زوجه و طلاق توافقی از اقسام طلاق می‌باشد. از اقسام طلاق که برحسب رجوع مرد تقسیم بندی می‌شود طلاق رجعی و طلاق بائن می‌باشد.

• اگر طلاق به درخواست مرد باشد: طبق ماده 1133 قانون مدنی، مرد می‌تواند با رعایت شرایطه لازم و مراجعه به دادگاه نسبت به طلاق همسر خود اقدام نماید. با  توجه به اینکه طلاق یکی از حق و حقوق مرد است اما برای طلاق همسر خود و درخواست طلاق باید مراحلی را طی کند. ثبت صیغه طلاق و جاری کردن خطبه طلاق بدون مراجعه به دادگاه و اخذ حکم از دادگاه از سوی مرد، جرم محسوب می‌شود. بنابراین براساس قانون مدنی و نیز قانون حمایت از خانواده، مرد اگر خواستار طلاق زن خویش باشد باید به دادگاه مراجعه و مراحل قانونی را طی نماید تا بتواند همسر خود را طلاق بدهد و بدون حکم داد گاه درخواست طلاق از سوی مرد منتفی و شامل مجازات و جرم است. این سوال مطرح است که در چه موقعی مزد میتواند زن خود را طلاق دهد؟ با توجه به اینکه طلاق از حق و حقوق قانونی مرد است بنابراین براساس قانون، مرد هر موفع اراده کند و بخواهد می‌تواند زن را طلاق بدهد اما در این طلاق باید تمام حق و حقوق مالی و غیر مالی زن در نظر گرفته شود. درخواست طلاق از سوی مرد، بعد از ثبت در دادگاه به داوری مرجوع می‌شود و یکی از تشریفات قانونی این نوع طلاق است. ناگفته نماند که مرد در دوران عقد نیز می‌تواند درخواست طلاق دهد و زوجه خود را با رعایت تمام حق و حقوق وی طلاق دهد.

ازدلایل قانونی برای طلاق به درخواست زوج عبارت است از:

• • عدم تمکین زن
  • سوء رفتار زن
  • محکومیت خانم به حبس بلند مدت یا حبس ابد
  • ترک زندگی خانوادگی و زناشویی بوسیله زن
  • ابتلای زن به بیماری خاص و لاعلاج

نکته: مهمترین نکته‌ای که در رابطه با درخواست طلاق از طرف زوج وجود دارد این است که مرد بدون توافق و رضایت زن تنها در صورتی می‌تواند او را طلاق بدهد که تمامی حق و حقوق مالی و غیر مالی زوجه را رعایت وپرداخت کرده باشد. بنابراین غیرموجه بودن طلاق زوجه، حق و حقوق زن را بیشتر کرده و این مسئله باعث سخت‌تر شدن  و طولانی شدن مسیر طلاق خواهد شد.

 

• اگر طلاق به درخواست زوجه باشد: طلاق حق قانونی مرد است اما در مواردی زوجه نیز بر طبق قانون مدنی می‌تواند درخواست طلاق نماید یعنی قانون به زن اجازه می‌دهد که در شرایط خاص و در صورتی که دیگر ادامه زندگی مشترک سخت و طاقت‌فرساست درخواست طلاق داده و از همسر خود جدا شود. درخواست طلاق از سوی زن نسبت به درخواست طلاق توافقی و درخواست طلاق از سوی مرد دشوارتر و پیچیده‌تر است و زوجه برای طلاق از همسر خود باید دارای حق طلاق باشد و مورد دیگر اینکه با تکیه بر داشتن شرایط عسر و حرج یا شرایط محکمه پسند و ثابت شده، بتواند از دادگاه حکم طلاق گرفته و اقدام به طلاق از زوجه کند.

مواردی که زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید:

• • امتناع زوج از پرداخت نفقه
  • عسر و حرج
  • ترک زندگی مشترک از سوی مرد به مدت 6 ماه و یا بیشتر
  • زندانی شدن مرد به مدت 5 سال ویا بیشتر
  • غیبت زوج برای 4 سال
  • داشتن حق طلاق

 

• طلاق توافقی: طلاق توافقی، ساده‌ترین و راحت‌ترین نوع از انواع طلاق است که در آن زوجین با توافق همدیگر بر سر مسائلی مانند مهریه، نفقه، حضانت و نگهداری فرزندان وسایر حقوق قانونی زن تصمیم به طلاق و جدایی گرفته و بعد از مراجعه به دادگاه رویه طلاق را آغاز می‌کنند. برحسب تصور عام، زن در طلاق توافقی باید از مهریه خود گذشت کند و آن را ببخشد اما در واقع این یک تصور اشتباه و غلط است بلکه مهریه نیز مانند سایر حقوق مالی زن با توافق طرفین در طلاق توافقی برای زن قابل دریافت است. در طلاق توافقی، امکان رجوع مرد وجود دارد و مرد در مدت عده می‌تواند به زن رجوع کند مگر اینکه یکی از شرایط طلاق بائن را داشته باشد. در طلاق توافقی از دعوا و مشاجره بین زوجین کاسته شده و معمولا با رضایت هر دو طرف این طلاق اتفاق می‌افتد و معمولا این نوع طلاق با توجه به جلسات مشاوره که معمولا 45 روز است، در حدود 3 ماه به طول می‌انجامد و در صورت داشتن وکیل طلاق توافقی این زمان کاهش یافته و تقریبا بین 10 الی 15 روز به پایان می‌رسد. از آنجایی که امر طلاق، قائم به شخص نیست بنابراین نیازی به حضور زوج و زوجه در دادگاه و حین مراحل طلاق نمی باشد. تنها در مورد گواهی عدم بارداری، زوجه باید در آزمایشگاه حضور داشته باشد. بنابراین طبق ماده ۱۱۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی، طرفین دعوا (زن و مرد) می توانند بدون نیاز به حضور در دادگاه، تمامی مراحل طلاق توافقی را طی نمایند. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که یک نفر نمی تواند وکالت زوج و زوجه را برای طلاق به صورت همزمان داشته باشد و هر کدام در صورت نیاز، باید اقدام به اخذ وکیل طلاق توافقی جداگانه نمایند.

 

قوانین طلاق

در قانون برای جدایی زن و شوهر از هم راه‌های مختلفی پیش بینی شده است، یعنی با وجود شرایطی خاص و در صورت اثبات آن شرایط، زن و مرد می‌توانند از هم طلاق بگیرند.

• قانون طلاق در ایران: در ایران، طبق ماده 1133 قانون مدنی، حق طلاق با مرد است و هر وقت بخواهد می‌تواند زوجه خویش را طلاق بدهد و اگر طلاق به درخواست مرد باشد نیازی به دلیل آوردن برای دادگاه نیست و لی اگز زن بخواهد طلاق بگیرد و درخواست طلاق از سوی زوجه باشد در این صورت باید دلایلی خاص که برای دادگاه قابل قبول باشد بیاورد تا بتواند حق طلاق از دادگاه بگیرد. قانون طلاق در ایران بر پایه  فقه امامیه است وتصویب قانون حمایت از خانواده در سال 1346، اولین گام قانونگذار در محدود کردن اختیارات مرد برای طلاق است چون تا آن زمان حق طلاق با مرد بوده و می‌توانست بدون رضایت زوجه، او را طلاق بدهد. اما بر اساس قانون حمایت از خانواده سال 1346 به دادگاه‌ها اختیار داده شد که فقط در مواردی خاص به درخواست زن و شوهر یا توافق آنها گواهی عدم امکان سازش صادر کند. طبق قانون، طلاق هریک از زوجین باید برپایه دلایل  موجه می‌بود که با تصویب قانون حمایت از خانواده  در سال 1353، اختیار مطلق و نامحدود مرد بر طلاق دادن زوجه بدون نیاز به رضایت زن، برداشته شد و هر یک از زوجین که خواستار طلاق بودند با مراجعه به دادگاه، دادخواست طلاق خود را برپایه یکی از موارد ذکر شده در قانون طلاق، مطرح می‌ساختند که تشخیص وجود این موارد برعهده دادگاه بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی قوانین طلاق در جهت انطباق با شرع مورد اصلاح قرار گرفت که قانون طلاق نیز از این امر مستثنی نبود و محدودیتی که  قانون سال 53 برای مرد در امر طلاق ایجاد کرده بود از بین رفت و آن اندک محدویت باقی مانده در قانون،مراجعه مرد به دادگاه برای دادخواست طلاق بود.
• قانون طلاق ایرانیان شیعه: قوانین موجود در طلاق، ریشه در فقه جعفری داشته و در سال ۱۳۰۷ با تصویب قانون مدنی، جنبه قانونی پیدا کرده و در چندین سال پی در پی، موادی از آن تغییر کرده است. دیگر قوانین مربوط به طلاق، قانون حمایت خانواده که در سال ۱۳۹۱ به تصویب رسیده و مقررات اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۳ می باشد. در این میان باید گفت که عقد نکاح دو نوع دارد: عقد نکاح دائم و عقد نکاح موقت که طبق ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی، عقد نکاح دائم به فسخ یا طلاق، منحل شده و عقد نکاح موقت به اتمام مدت یا بذل مدت ختم می گردد.
• قانون طلاق ایرانیان غیر شیعه: قانون طلاق در ایران، ریشه در مذهب و مقررات فقهی دارد. ایران دارای مذاهب گوناگونی است که همه از قانون اساس حمایت می‌کنند. برخی از این مذاهب مانند حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی، زیدی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی از طریق قانون اساسی به طور رسمی شناخته شده و طبق اصل  قانون اساسی، در احوال شخصیه مانند ازدواج، طلاق، ارث و وصیت بر اساس آیین  و دین خود عمل کرده و دادگاه ها هم وظیفه دارد بر اساس مقررات احوال شخصیه آن‌ها، رسیدگی و تصمیم گیری کنند. با این توضیح طلاق ایرانیانی که غیر شیعه هستند براساس مقررات مذهب یا دین خودشان می‌باشد و دادگاه باید با در نظر گرفتن احوال شخصیه آن مذهب برای طلاق اقدام و گواهی عدم سازش صادر نماید. بنابراین قانون طلاق در ایرانیان غیر شیعه، قوانین مربوط به دین و مذهب زوجین است.

آیا طلاق در صورت عدم تمکین زوجه امکان‌پذیر است؟

تمکین، به معنای پیروی کردن و فرمانبرداری است درفقه اسلامی تمکین، یعنی فرمانبرداری و اطاعت زن از همسر خود و احترام گذاشتن به خواسته مرد و برآوردن تمامی نیازهای زناشویی مرد می‌باشد. زن ناشزه یعنی زنی که از اطاعت همسرخود سرباز زند که در این صورت به زن ماشزه نفقه تعلق نمی‌گیرد. تمکین و ناشزه در واقع تضاد هم می‌باشند.

بعد از جاری شدن خطبه عقد، زن و شوهر نسبت به هم دارای حق و حقوق و تکالیفی هستند. یکی از این حقوق قانونی که زن نسبت به مرد دارد و از وظایف قانونی زن نسبت به همسر خود است، تمکین می‌باشد. زندگی زناشویی برپایه وحدت و یکپارچگی زن و شوهر و توافق هر دو با هم دیگر می‌باشد و زوجین نسبت به هم دارای وظایفی می‌باشند که هر دو ملزم به انجام آنها می‌باشند. تمکین زن یکی از الزاماتی است که نسبت به همسر خود دارد و از جمله وظایف قانونی و شرعی زن نسبت به مرد است. از نظرقانون مرد نیز دارای وظایفی نسیت به زن است که از ملزومات زندگی زناشویی می‌باشد و پرداخت نفقه و حسن رفتار نسبت به زن از جمله این وظایف می‌باشد. در قانون مدنی ایران تمکین به دو دسته خاص و عام تقسیم می‌شود و زن وظیفه تمکین از شوهر خود در هر دو حالت دارد.

تمکین عام به این معناست که زن در امور زندگی مشترک مثل سکونت در منزل همسر، خوش رفتاری با همسر، رعایت نظافت خویش و خانه و مسائلی از این قبیل از شوهر خود اطلاعت کرده و طبق خواسته او عمل نماید. تمکین خاص، اطاعت از خواسته‌های جنسی و زناشویی همسر است مگر اینکه این خواسته‌ها بر خلاف عرف بوده و زن بتواند این غیرعرفی بودن را ثابت کند. حال اگر زن به مسئولیت‌هایی که گفته شد عمل نکند مرتکب عدم تمکین می‌شود و اگر مرد بتواند این عدم تمکین را ثابت کند می‌تواند درخواست ازدواج مجدد از دادگاه خانواده را کرده و یا از پرداخت نفقه به زن خوداری کند و در آخر اگر زن به تمکین تن نداد مرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، درخواست طلاق زن را بدهد.

 

حق طلاق چیست؟

حق طلاق، برهم زدن پیوند زناشویی است. طبق فقه، حق طلاق به مرد داده شده است ولی در مواردی زن نیز می‌تواند درخواست طلاق بدهد مواردی مثل اعتیاد شوهر، پرداخت نکردن حق نفقه، عسروحرج و غیره در این مورد زن می‌تواند به دادگاه درخواست طلاق دهد. طلاق به معنی پایان زندگی مشترک است که با صدور حکم عدم سازش از سوی دادگاه امکان پذیر است این گفته به معنی این است که زن یا مرد بدون رای دادگاه نمی‌تواند طلاق گرفته و به دفترخانه برای طلاق مراجعه کند. در برخی موارد در هنگام عقد، مرد با رضایت خویش به زن حق طلاق می‌دهد اما این گفته به این معنی نیست که با این وکالتنامه حق طلاق مرد از بین می‌رود اما این طرز فکر اشتباه بوده و حق طلاق مرد برحسب قانون همیشه پابرجاست حتی اگی به زن حق طلاق داده باشد. طبق ماده 139 قانون مدنی، طلاق مخصوص ازدواج دائم است و عقد موقت طلاق وجود نداشته و با اتمام مدت عقد موقت، زمان آن به پایان می‌رسد.

 

آیا ابطال حق طلاق ممکن است؟

وکالت، طبق قانون مدنی، عقدی است بین دو نفر که یکی طرف دیگر را برای انجام اموری نائب می‌کند. وکالت در طلاق همچین عقدی است بین یکی زوج و زوجه. بعد از دادن وکالت در طلاق ، زوج هر زمان بخواهد می‌تواند زوجه را عزل و وکالت در طلاق را باطل کند. در بین مردم یک تصور اشتباهی که وجود دارد این است بعد از دادن حق طلاق به زوجه، حق طلاق مرد از بین می‌رود اما این تصور و فکر یک اشتباه است چون حق طلاق از امور غیرمالی در طلاق است و این حق مختص مرد بوده و غیرقابل انتقال به غیر می‌باشد با توضیح وکالت در طلاق، در واقع مرد وکالت در طلاق را به زوجه می‌دهد تا در صورت نیاز خود را مطلقه کند اما مرد با دادن وکالت در طلاق به زن، حق طلاق خود را از بین نمی‌برد. اگر وکالت در طلاق زوجه، در سند ازدواج نوشته شده و در عقدنامه شرط شود وکالت بلاعزل طلاق، قابل باطل کردن از طرف مرد نیست یعنی تا زمانی که عقد پابرجاست و زوجین از هم جدا نشده‌اندشرط وکالت هم چنان پابرجا می‌باشد.

 

مراحل کلی طلاق از ابتدا تا انتها

طلاق یعنی پایان دادن به زندگی زناشویی که که دارای مراحل قانونی است که برای جدایی و طلاق باید طی شود و این مراحل شامل ثبت نام در سامانه طلاق، رفتن به جلسات مشاوره قبل از طلاق، گرفتن گواهی عدم انصراف از طلاق، ثبت دادخواست طلاق در یکی از دفاتر الکترونیک قضایی و رسیدگی به پرونده طلاق در دادگاه خانواده و در آخر صدور حکم طلاق و گواهی عدم امکان سازش می‌باشد.

بعد از تصمیم به طلاق و جدایی، باید در سامانه تصمیم ثبت نام کرده تا نوبت 5 جلسه مشاوره قبل طلاق داده شود زوجین باید در زمان مشخص شده در مرکز مشاوره حضور یافته و در جلسات شرکت کنند تعداد جلسات مشاوره معمولا 5 جلسه به فاصله 9 روز از هم برگزار می‌شود که تقریبا 45 روز به طول می‌انجامد. بعد از اتمام این جلسات و عدم انصراق زوجین از طلاق، گواهی عدم انصراق و سازش از سوی مرکز مشاوره صادر می‌شود. زوجین و یا یکی از دو طرف که خواستار طلاق است و یا وکالت طلاق از سوی دیگری دارد، می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم انصراف از طلاق که از سوی مرکز مشاوره صادر شده استف به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و نسبت به تنظیم و ثبت دادخواست طلاق اقدام نموده و سپس دفتر قضایی، برای بررسی و رسیدگی به پرونده، دادخواست طلاق را همراه با ضمائم و مدارک لازم به دادگاه خانواده ارجاع می‌دهد. پرونده طلاق در دادگاه خانواده به شعبه مخصوص فرستاده شده و برای رسیدگی به پرونده تعیین وقت شده و این وقت به اطلاع زوجین از طریق سامانه ثنا  که معمولا به صورت ابلاغیه کتبی است، می‌رسد. دادگاه آخرین راه را نیز برای زوجین در نظر گرفته و از آنها می‌خواهد که هر کدام یک داور عاقل وبالغ که آشنایی با مباحث حقوق داشته باشد، به دادگاه معرفی کنند تا شاید امکان سازش و بازگشت از تصمیم وجود داشته باشد و از طلاق جلوگیری شود اگر زوجین داور معرفی نکنند دادگاه خانواده خود کسی را به عنوان داور معرفی می‌کند که این داور معمولا مشاور حقوق ویا یک وکیل است. طلاق در قانون حق مرد است و برای طلاق دادن زن نیازی نیست که دلیل بیاورد. اما اگر طلاق به درخواست زوجه باشد باید وی یک یا چند دلیل برای دادگاه بیاورد و این دلایل باید محکمه پسند باشد و بتواند آن را برای دادگاه ثابت کند و یا شاهد بیاورد مانند عدم پرداخت نفقه توسط مرد به زن و باید ثابت کند که مرد از پرداخت نفقه به زن خودداری می‌کند. ناگفته نماند که در طلاق توافقی چون طلاق برحسب توافق و تصمیم دو طرف انجام می‌شود و زوجین راضی به این تصمیم هستند و در همه امور مالی و غیر مالی با هم توافق کرده اند و به نتیجه دلخواه رسیده‌اند فقط ارائه توافقات انجام شده برای دادگاه کافی است و دادگاه خانواده به نظر زوجین برای طلاق احترام قائل شده و گواهی عدم سازش را صادر می‌کند. در اینجا باید زوجه ثابت کند که حامله نبوده و برای ثبت این گفته دادگاه زوجه را برای آزمایش بارداری به آزمایشگاه معرفی می‌کند و بعد از تایید باردار نبودن زوجه گواهی عدم سازش صادرمی‌شود. بعد از صدور این گواهی، زوجین 3 ماه فرصت دارند تا به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه و نسبت به جاری شدن صیغه طلاق اقدام نمایند. اگر در مدت این 3 ماه اقدام به طلاق نکردند اعتبار گواهی عدم سازش باطل شده و باید تمامی مراحل را دوباره طی کنند تا این گواهی دوباره صادر شود.

 

مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است، که به محض وقوع عقد ازدواج، به وی تعلق می گیرد و می تواند در آن هر دخل و تصرفی که بخواهد انجام دهد و همچنین هر زمانی که بخواهد، آن را از زوج مطالبه کند. به عبارت دیگر، مهریه به معنای مال یا وجهی است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن تعلق می گیرد و زوج نیز در ضمن عقد ازدواج، مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته است. از آن جایی که پرداخت مهریه وظیفه شرعی و قانونی زوج است، وی مکلف به پرداخت آن می‌باشد و اگر از انجام این تعهد خود، استنکاف ورزد، عواقب سنگینی برای او به دنبال خواهد داشت. قانون گذار برای حمایت از زوجه در جهت دریافت مهریه اش، راهکارها و روش های بسیار زیادی برای اجبار زوج به پرداخت مهریه همسرش، پیش بینی کرده است.

یکی از این راهکارهای پیش بینی شده در قانون، توقیف اموال زوجبا همراهی وکیل مهریه می باشد. ما در این مقاله سعی داریم، راهکارهای توقیف اموال زوج برای مطالبه مهریه، انواع اموال قابل توقیف و همچنین اموالی که غیرقابل توقیف هستند را مورد بررسی قرار دهیم و در آخر به برخی از پرسش ها، در مورد مطالبه و دریافت مهریه و توقیف اموال زوج، پاسخ خواهیم داد.

 

اقدامات قانونی جهت توقیف اموال در مهریه

همانطور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، توقیف اموال زوج، یکی از راهکارهای حمایتی قانون برای دریافت مهریه زوجه و همچنین اجبار زوج برای پرداخت مهریه به شمار می رود. زوجه یا وکیل او می توانند از طریق اداره ثبت اسناد و املاک محل (شعبه اجرای ثبت) و یا از طریق دادگاه خانواده، اقدامات قانونی در جهت توقیف اموال زوج را، انجام دهند.

نکته: به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص توقیف اموال، بهتر است با یک وکیل پایه یک دادگستری، مشورت کنید و یا رسیدگی به دادخواست  مطالبه مهریه و توقیف اموال زوج را به وکیل خانواده بسپارید، تا در اسرع وقت و در کوتاه ترین زمان ممکن، به نتیجه دلخواه خود برسید.

 

توقیف اموال شوهر برای مهریه از طریق اجرای ثبت

توقیف اموال زوج یکی از مواردی است که در مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت وجود دارد. برای به جریان افتادن فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه در اجرای ثبت و به دنبال آن توقیف اموال زوج، ابتدا زوجه یا وکیل او باید به دفترخانه اسناد رسمی که عقد در آن جا به وقوع پیوسته، مراجعه کنند و سپس از سردفتر محترم، صدور برگ اجراییه را درخواست کنند. پس از صدور برگ اجرائیه، باید به شعبه اجرای ثبت در اداره ثبت اسناد و املاک محل، مراجعه کنند و مرجع مزبور نیز اقدامات لازم را انجام خواهد داد. در این مرحله، برای جلوگیری از فرار زوج و یا انتقال اموال به دیگری، زوجه یا وکیل وی می توانند درخواست توقیف اموال زوج را، به مسئول مربوطه در اجرای ثبت‌، تقدیم کنند. سپس به وسیله ابلاغیه، زوج را از این‌ اقدام مطلع می سازند و مهلت ۱۰ روزه ای به وی داده می شود تا فکری به حال پرداخت مهریه و‌ جلب رضایت زوجه کند، در غیر این‌ صورت عواقبی سنگین تر از توقیف اموال، در انتظار زوج است.

 

توقیف اموال از طریق دادگاه خانواده

توقیف اموال زوج، یکی از راه های پیش بینی شده در قانون برای حمایت از احقاق حق دریافت مهریه زوجه و افزایش فشارهای قانونی و قضایی به زوج در جهت پرداخت مهریه همسرش، توقیف اموال وی از طریق دادگاه خانواده می باشد. زوجه چه در حالت درخواست طلاق از طرف زوجه چه در حالت طلاق توافقی و در ضمن ارائه دادخواست دریافت و مطالبه مهریه، می توانند برای توقیف اموال زوج، درخواستی مبتی بر تامین خواسته نیز به دادگاه ارائه کنند. دادگاه در این مورد اقدامات لازم را در سریع ترین زمان ممکن، انجام می دهد و دستور توقیف و مصادره اموال زوج را صادر خواهد کرد.

 

اموال غیر قابل توقیف برای مهریه (مستثنیات دین)

در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، برخی از اموال، قابلیت توقیف شدن را دارند و برخی دیگر غیرقابل توقیف هستند. به اموالی که قابلیت توقیف شدن برای مهریه را ندارند، مستثنیات دین می‌گویند. بر اساس ماده ٢۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مستثنیات دین عبارتند از:

• منزل مسکونی که در حالت اعسار زوج، عرفا در شان او باشد.
• وسایل مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری زوج و افراد تحت تکفل او، لازم است.
• خوراک موجود به اندازه نیاز زوج و افراد تحت تکفل وی، برای مدت زمانی که عرفا قابل ذخیره می باشد.
• کتاب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آن ها.
• وسایل و ابزار کار که برای امرار معاش و کسب درآمد زوج و افراد تحت تکفل اوط لازم است.
• خطوط تلفن و سیم کارت های مورد نیاز زوج
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر این که پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره نیز مورد نیاز زوجه و در شان او باشد.

 

اموال قابل توقیف زوج بابت مهریه

همانطور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم، توقیف اموال یکی از راه کارهایی است که قانونگذار برای حمایت از دریافت مهریه توسط زوجه و همچنین برای جلوگیری از فرار زوج و یا عدم انتقال اموالش به دیگری، پیش بینی کرده است. اموالی که متعلق به زوج هستند و قابلیت توقیف را دارند، عبارتند از:

• اموال غیرمنقول شامل زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…
• وسایل نقلیه متعلق به زوج اعم از موتورسیکلت، خودرو و… (در صورتی که وسیله امرار معاش زوج نباشد)
• اموال و املاک مشاع (اموال و املاکی که بین زوج و شخص ثالث، به صورتی شراکتی است)
• اموال و املاک و طلب های متعلق به زوج، نزد شخص ثالث
• انواع حساب های بانکی، پس انداز و… متعلق به زوج
• حقوق پرسنلی زوج (در صورتی که زوج کارمند باشد)
• انواع سهام‌ متعلق به زوج
• خطوط تلفن همراه متعلق به زوج
• سهم الارث متعلق به زوج

نکته: به طور کلی اموال متعلق به زوج، در صورتی قابلیت توقیف را دارند که، مشمول مستثنیات دین نباشد.

 

توقیف اموال غیرمنقول برای مهریه (زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…)

یکی از اموال قابل توقیف در فرآیند طلاق و مطالبه و دریافت مهریه، اموال غیرمنقول مانند زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و… است. اگر ملک مورد ادعا، دارای سابقه ثبتی باشد، برای توقیف آن باید به اداره ثبت محل (شعبه اجرای ثبت) و یا دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول، مراجعه شود و درخواست توقیف آن، به این مرجع ارائه شود، تا اقدامات لازم را در سریع ترین زمان ممکن، انجام دهد؛ اما در صورتی که ملک مورد ادعا، دارای سابقه ثبتی نباشد، توقیف آن در صورتی امکان پذیز خواهد بود که زوج در آن تصرف مالکانه داشته باشد و یا توسط کارشناس، مالک بودن زوج، احراز شود.

 

توقیف املاک قولنامه ای برای مهریه

قانون تنها افرادی را مالک ملک می شناسد که یا ملک به نامشان ثبت شده باشد، یا ملک به صورت رسمی به آن ها ارث رسیده باشد و یا ملک به آن ها منتقل شده باشد و در دفتر ثبت املاک نیز، به ثبت رسیده باشد. پس نتیجه می‌گیریم که به صرف معرفی ملک قولنامه ای (بدون سند رسمی) به عنوان مال متعلق به زوج، نمی توان مدعی مالکیت زوج شد و تقاضای توقیف آن را داشت؛ اما با استناد قانون اجرای احکام مدنی، اگر شخصی که سند ملک به نام او می باشد، به مالکیت زوج اقرار کند و رضایت خود را مبنی بر توقیف ملک اعلام کند، ممکن است دادگاه حکم توقیف آن ملک را، صادر کند.

 

توقیف املاک مشاع برای مهریه

در صورتی که زوجه قرار تامین خواسته را برای توقیف اموال زوج، به دادگاه و یا اجرای ثبت ارائه کرده باشد و اموالی که زوج در اختیار دارد، جز اموال مشاع باشد، امکان توقیف آن نیز همچنان وجود دارد. در واقع بخشی از املاک مشاع که متعلق به زوج است، قابلیت توقیف را خواهند داشت. در صورتی که مراجع صلاحیت دار، دستور توقیف املاک مشاع را صادر کرده باشد، فقط سهم زوج در آن اموال قابلیت توقیف را دارد و خللی به سهم شریک او وارد نخواهد کرد. اگر همچین مواردی برای شما پیش آمد حتما با یک وکیل خوب مشورت کرده و با کمک ایشان اقدام به دادخواهی کنید.

 

توقیف اموال وکالتی برای مهریه

معامله وکالتی به معامله‌ ای گفته می‌ شود که فروشنده در هنگام فروش، سند آن مال را به نام خریدار منتقل نمی کند و به او وکالتی مبنی بر انتقال سند می دهد، تا به نمایندگی از فروشنده، کارهای انتقال سند را انجام دهد. در صورتی که زوج، ملک وکالتی داشته باشد و یا آن ملک را به صورت وکالتی در بنگاه معاملات ملکی، معامله کرده باشد، توقیف آن مال توسط زوجه برای دریافت مهریه اش، امکان پذیر خواهد بود. اگر زوجه درخواست توقیف اموال وکالتی همسر خود را داشته باشد، باید در ضمن ارائه دادخواست مهریه، درخواست تامین خواسته را نیز تقدیم دادگاه کند تا ملک مزبور توقیف شود. همچین امکان توقیف اموال وکالتی، از طریق اجرای ثبت نیز امکان پذیر است.

 

توقیف منافع و عواید املاک برای مهریه

اگر ملک دارای منافع و عوایدی باشد، به نحوی که آن منافع و عواید حاصل شده از ملک در مدت زمان یک سال، برای پرداخت مهریه کافی باشد، در صورتی که زوجه رضایت خود را مبنی بر عدم توقیف ملک در ازای توقیف منافع حاصل از آن، اعلام کند، دیگر خود ملک توقیف نمی شود و منافع حاصل از آن، توقیف خواهد شد.

 

توقیف حساب بانکی برای مهریه

یکی از موارد قابل توقیف در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، حساب های بانکی زوج می باشد. مرجعی که رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال را بر عهده گرفته است، با توجه به  درخواست زوجه،باید به بانک مرکزی اطلاع دهد تا فهرست جامعی از کلیه حساب‌ های زوج در بانک‌ ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری را در اختیار مرجع مربوط قرار دهد، تا اقدامات لازم جهت توقیف حساب بانکی زوج را انجام دهد.

 

توقیف حقوق زوج برای مهریه

یکی از موارد قابل توقیف در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، حقوق پرسنلی زوج است. در صورتی که زوجه کارمند باشد (اعم از بخش خصوصی و دولتی) و همسر وی درخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده و یا اجرای ثبت ارائه کرده باشد، می تواند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته را نیز حسب مورد تقدیم مراجع مربوطه کند، تا نسبت به توقیف حقوق پرسنلی زوج، اقدامات لازم را انجام دهند. بر این اساس، مرجعی که درخواست تامین خواسته و توقیف حقوق پرسنلی زوج به آن ارائه شده، به سازمانی که زوج در آن مشغول به کار است، اعلام می کند تا نسبت به توقیف حقوق پرسنلی وی، اقدام کند.

 

توقیف وسایل نقلیه برای مهریه (موتورسیکلت، خودرو و…)

یکی از روش هایی پیش بینی شده در قانون که به زوجه در فرآیند مطالبه و رسیدگی به مهریه، کمک بسیار زیادی می کند، توقیف وسایل نقلیه زوج مانند موتورسیکلت و خودرو است. در واقع خودرو یکی از انواع اموال منقول است که زوجه می تواند درخواست توقیف آن را به اجرای ثبت و یا دادگاه خانواده، ارائه دهد.

نکته: در صورتی که زوج ثابت کند وسیله نقلیه ای که توقیف شده، وسیله امرار معاش و کسب درآمد او بوده است، می تواند رفع توقیف آن را از مرجع مربوط، تقاضا کند.

 

توقیف سهم الارث برای مهریه

یکی از روش هایی پیش بینی شده در قانون برای حمایت از زوجه در فرآیند مطالبه و رسیدگی به مهریه، توقیف سهم الارث زوج می باشد. در برخی موارد به واسطه فوت یکی از بستگان و نزدیکان زوج، اموال و دارایی به زوج به ارث خواهد رسید. بر همین اساس، زوجه می تواند برای رسیدن به حق قانونی خود که همان دریافت مهریه است، این سهم الارث را توقیف کند. در واقع به دلیل این که زوجه از شوهر خود، دینی را طلب دارد، می تواند برای توقیف سهم الارث او، اقدام کند. در این صورت، زوجه یا وکیل طلاق می‌توانند جهت توقیف سهم الارث زوج، در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین‌ خواسته را نیز، تقدیم دادگاه کنند.

 

توقیف اموال متوفی برای مهریه

اگر زوج فوت کند و اموالی از او به جای مانده باشد، به دلیل این که مهریه در گروه دیون ممتاز قرار دارد، در صورتی که زوجه درخواست مطالبه و دریافت آن را داشته باشد، ورثه باید ابتدا مهریه و سایر دیون و تعهدات مالی زوج را از محل سهم الارث پرداخت کنند. در این‌ صورت زوجه می تواند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه خود، درخواست تامین خواسته را نیز به دادگاه  ارائه کند تا دادگاه اقدام به صدور دستور توقیف اموال متوفی را صادر کند.

 

توقیف اموال نزد شخص ثالث برای مهریه

به طور کلی اگر زوج، اموالی نزد شخص ثالث (اعم از حقیقی و حقوقی) داشته باشد، زوجه می تواند توقیف آن را از مراجع قانونی درخواست کند. برای این منظور زوجه یا وکیل او می توانند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته خود را نیز، به مراجع قانونی و دارای صلاحیت، تقدیم کنند و با معرفی مال زوج که نزد شخص ثالث می باشد، آن مال را توقیف کنند.

نکته: این اقدام زوجه یا وکیل او، مبنی بر توقیف اموال زوج نزد شخص ثالث برای مهریه، به زوج و شخص ثالث اطلاع داده خواهد شد.

 

توقیف اموال پدر شوهر برای مهریه

بر اساس قانون و شرع، مهریه یکی از دیون و تعهدات مالی زوج نسبت به همسر ش می باشد که مسئولیت پرداخت آن را در ضمن عقد نکاح، بر عهده گرفته است و هر موقع که زوجه درخواست  کند، باید آن را به او بپردازند. پس نتیجه می گیریم که وظیفه پرداخت مهریه بر عهده زوج است و پدر شوهر و سایر اشخاص مسئولیتی در این مورد ندارند؛ مگر این که پدر شوهر و یا سایر اشخاص، مسئولیت پرداخت آن را به موجب سند رسمی برعهده گرفته باشند یا ضمانت پرداخت آن را کرده باشد. در این صورت زوجه یا وکیل او می توانند درخواست توقیف اموال پدرشوهر را حسب مورد به دادگاه خانواده و یا اجرای ثبت، تقدیم کنند.

 

توقیف سهام شرکت برای مهریه

به دلیل این که سهام شرکت ها، مالیت دارند و قابل معامله و داد و ستد می باشند، امکان توقیف آن برای دریافت مهریه وجود دارد. در صورتی که زوج از پرداخت مهریه همسرش، استنکاف ورزد و زوج دارای سهام شرکتی باشد، دادگاه می تواند حکم  توقیف آن‌ را، صادر کند. در صورتی که زوج هم چنان مهریه همسرش را پرداخت نکند، دستور فروش و مزایده آن توسط دادگاه صادر می شود و یا به شخصی که توسط دادگاه تعیین می شود، منتقل خواهد شد. همچنین توقیف سهام و فروش و مزایده آن برای پرداخت مهریه، از طریق اجرای ثبت نیز امکان پذیر خواهد بود.

 

توقیف سیم کارت برای مهریه

در صورتی که سیم کارت تلفن همراه زوج، متعلق به خودش باشد و قیمت آن نیز قابل توجه باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف آن را به داداگاه ارائه دهد و دادگاه نیز آن را بابت مهریه توقیف خواهد کرد.در این صورت برای توقیف این سیم کارت، زوجه یا وکیل او می توانند ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته خود را نیز تقدیم دادگاه کنند تا دستور توقیف آن را صادر کند.

 

توقیف اموال زوج بعد از تقسیط مهریه

در مواردی که زوج، توانایی مالی برای پرداخت مهریه همسرش را نداشته باشد، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه اارائه دهد و در صورت احراز آن، دادگاه کم به تقسیط مهریه خواهد داد. در این صورت اگر زوج از پرداخت مهریه همسر خود استنکاف ورزد، در صورتی که اموالی داشته باشد، آن اموال قابل توقیف هستند. البته اثبات توانایی مالی زوج در این مورد، بر عهده زوجه است.

 

مدت زمان توقیف اموال برای مهریه

مدت زمان توقیف اموال، به شرایط مختلفی بستگی دارد. اما به طور کلی اگر مال و اموال معرفی شده برای توقیف، نیاز به استعلام نداشته باشند، فرآیند توقیف اموال،  بین ۱۰ تا ۱۵ روز به طول می انجامد.

 

رفع توقیف اموال برای مهریه

در صورتی که زوج، مهریه همسرش را پرداخت کند و یا ثابت کند مال توقیف شده، از جمله مستثنیات دین بوده است، از مال توقیف شده، رفع اثر خواهد شد.

 

خلاصه و جمع بندی

قانون گذار برای حمایت از زوجه در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه اش، راهکارها و روش های مختلفی را پیش بینی کرده است. یکی از این راهکارها، توقیف اموال زوج برای افزایش فشار به وی در جهت پرداخت مهریه همسرش می باشد. زوجه یا وکیل او می توانند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، درخواست تامین خواسته خود را نیز تقدیم دادگاه کنند، تا دادگاه در جهت توقیف اموال زوج، اقدامات لازم را انجام دهد. همچنین زوجه یا وکیل وی نیز می توانند جهت توقیف اموال زوج، به اجرای ثبت مراجعه کنند و درخواست توقیف اموال زوج را ارئه دهند. برخی از اموال زوج، قابلیت توقیف دارند و برخی دیگر غیر قابل توقیف هستند. از جمله اموال قابل توقیف زوج می توان به اموال غیرمنقول نظیر خانه، زمین، آپارتمان و اموال منقول مانند اتومبیل، حساب بانکی، حقوق پرسنلی، سهام شرکت و… اشاره کرد. همچنین اموال غیر قابل توقیف زوج، شامل مستثنیات دین هستند.

بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مستثنیات دین عبارتند از: منزل مسکونی  در شان زوج و افراد تحت تکفل او، وسایل مورد نیاز زندگی و برای رفع حوائج ضروری زوج و افراد تحت تکفل او، وسایل و ابزار کار مورد نیاز برای امرار معاش و کسب درآمد زوج و افراد تحت تکفل او، خطوط تلفن و سیم کارت های مورد نیاز محکوم علیه، مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود (مشروط بر این که پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره نیز مورد نیاز زوجه و حد شان او باشد). در صورتی که زوج، مهریه همسرش را پرداخت کند و یا ثابت کند که مالی که توقیف شده، از جمله مستثنیات دین بوده است، مال توقیف شده، آزاد خواهد شد.

به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص توقیف اموال زوج در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، پهتر است رسیدگی به این موارد را، به وکیل پایه یک دادگستری بسپارید.

 

به محض وقوع عقد نکاح دائم، طرفین نسبت به یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی می‌شوند. یکی از این حقوق و تکالیف، پرداخت نفقه به زوجه می‌باشد. در واقع نفقه شامل تامین و فراهم سازی کلیه نیازهای متعارف و مناسب برای زوجه مانند پوشاک، خوراک، مسکن و بسیاری دیگر از این موارد است. برای این که نفقه به زوجه تعلق بگیرد، وجود یک سری از شرایط الزامی است، که مهم‌ترین آن تمکین زوجه از همسر خود می‌باشد. تمکبن زوجه از همسر خود و ترک نکردن زندگی مشترک از جمله شروطی است که منجر به استحقاق زوجه برای دریافت نفقه می‌شود. البته در صورت ترک زندگی مشترک و عدم تمکین با استناد به دلایل موجه و ثابت کردن آن در دادگاه، باز هم نفقه به زوجه تعلق می‌گیرد و در صورتی که این موارد بدون دلیل موجه باشد، حق دریافت مهریه توسط زوجه، ساقط می‌شود.

با توجه به اهمیت نفقه در زندگی مشترک و مسائل و نکات بسیار مهم و کاربردی که در این مورد وجود دارد، ابتدا نفقه را تعریف کرده و انواع آن را بر می‌شمریم و همچنین اهمیت نفقه در قانون ایران را از زبان وکیل خانواده، مورد بررسی قرار می‌دهیم. سپس شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه، مدارک مورد نیاز و نحوه دریافت و مطالبه نفقه و همچنین ترک انفاق می‌پردازیم. در آخر نیز به بررسی تاثیر تمکین و نشوز زوجه بر نفقه، تعدیل و تقسیط نفقه و نقش عدم پرداخت نفقه در طلاق خواهیم پرداخت.

 

نفقه چیست؟

نفقه یکی از حقوق مالی زوجه در زندگی مشترک به شمار می‌رود و به معنای تامین و فراهم کردن نیازهای متعارف زوجه که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل خانه، هزینه های درمانی و بهداشتی و بسیاری دیگر از این موارد است.

 

چه کسانی استحقاق دریافت نفقه را دارند؟

نفقه را براساس اشخاصی که استحقاق دریافت آن را دارند، به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌کنند که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:

• نفقه زوجه: نفقه زوجه شامل تامین نیازهای متعارف زوجه توسط زوج است که پس از وقوع عقد نکاح و شروع رابطه زوجیت به زوجه تعلق می‌گیرد و همسر او وظیفه پرداخت آن را بر عهده دارد.

• نفقه فرزند: نفقه فرزند یکی از مهمترین وظایف و تکالیف والدین، نسبت به فرزندان خود می‌باشد. پرداخت نفقه فرزندان، بر عهده پدر است و در صورت عدم توانایی پدر در پرداخت آن، با رعایت الاقرب فی الاقرب (کسانی که نزدیک هستند، شامل پدربزرگ و هر چه بالاتر رود) بر عهده اجداد پدری است. در صورت زنده نبودن و یا عدم توانایی در پرداخت نفقه، بر عهده مادر است و در صورتی که مادر نیز زنده نباشد یا نتواند آن را بپردازد، بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و همچنین مادربزرگ پدری است.

نکته: در پرداخت نفقه به فرزندان، هیچ تفاوتی میان فرزند مشروع با فرزند نامشروع، وجود ندارد.

• نفقه پدر و مادر: پرداخت نفقه به پدر و مادر در صورتی که توان و استطاعت مالی جهت تامین نیازهای اساسی خود و سپری کردن زندگی را نداشته باشند و همچنین هیچ منبع کسب درآمدی نیز، نداشته باشند، در درجه اول، بر عهده فرزندان آن ها می‌باشد و در درجه دوم نیز، بر عهده نوه‌ها است.

• نفقه اقارب: در صورتی که نزدیکان نسبی، استطاعت و توان ملی جهت امرار معاش و تامین نیازهای ضروری زندگی را نداشته باشند، پرداخت نفقه آن ها بر عهده نزدیکانی است که از توان و استطاعت مالی برخوردارند.

 

اهمیت نفقه در قانون ایران

نفقه یکی از موضوعات مهم و اساسی است که در قوانین ایران به آن ها اشاره شده است. مواد مختلفی از قوانین در ایران، به بررسی و تعیین شرایط و مسائل پیرامون نفقه پرداخته است.‌ قانون گذار در ماده 1107 قانون مدنی، نفقه را تعریف کرده است. بر اساس این مفاد این ماده، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و داشتن خادم و یا پرستار صورتی که زن عادت ماهیانه ببیند یا به دلیل نقصان و مریضی، به آن ها نیازمند باشد. همچنین قانون گذار شرایطی را برای پرداخت کننده نفقه و همچنین افرادی که استحقاق دریافت آن را دارند، پیش بینی کرده است. به طور مثال ماده 1197 قانون مدنی در بیان استحقاق نفقه چنین بیان کرده است که، کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم نماید.

البته در مورد پرداخت نفقه به زوجه، تمکین کردن از همسر، شرط اساسی و ضروری استحقاق نفقه به زوجه می‌باشد. همچنین قانون‌گذار در ماده 1198 قانون مدنی، کسی را ملزم به پرداخت نفقه میداند که متمکن از دادن نفقه باشد، یعنی بتواند بدون اینکه در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد، نفقه را پرداخت کند. به طور کلی قانون‌گذار با وجود شرایطی، عدم‌ پرداخت نفقه را جرم انگاری کرده است. بر اساس ماده 53 قانون حمایت از خانواده، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش (بیش از شش ماه تا دو سال) محکوم خواهد شد.

 

شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه

برای این که زوجه استحقاق دریافت نفقه را داشته باید شرایط زیر وجود داشته باشد.

• تحقق عقد نکاح به صورت دائم: بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، پرداخت نفقه در عقد دائم، بر عهده زوج است. پس با توجه به مفاد این ماده، نتیجه می‌گیریم که تحقق دریافت نفقه توسط زوجه، منوط به وجود عقد نکاح به صورت دائم است.

• تمکین زوجه: تمکین زوجه، شرط اصلی و اساسی برای تحقق دریافت نفقه توسط زوجه، به شمار می‌رود.‌ در واقع در صورتی به زوجه نفقه تعلق می‌گیرد که او از همسر خود تمکین کرده باشد. پس عدم تمکین، منجر به اسقاط این حق برای زوجه خواهد شد. البته در صورتی که عدم تمکین توسط زوجه، بر اساس دلایل موجه بوده و این موضوع نیز، به اثبات رسیده باشد، زوجه استحقاق دریافت مهریه را خواهد داشت.

نکته: در صورتی که در عقد موقت، پرداخت نفقه شرط شده باشد و یا عقد بر مبنای آن تحقق یافته باشد، زوجه ملزم به پرداخت نفقه است.

 

نحوه مطالبه نفقه

نفقه یکی از حقوق مالی زوجه پس از عقد نکاح دائم است و پرداخت آن بر عهده زوج می باشد. در صورتی که با وجود تمکین زوجه از همسر خود، مهریه اش را دریافت نکرده باشد، می تواند آن را مطالبه کند. زوجه برای دریافت و مطالبه نفقه خود، می تواند از دو طریق اقدام کند، که این دو روش عبارتند از:

• دریافت نفقه از طریق دادگاه خانواده: زوجه برای دریافت نفقه خود از طریق دادگاه خانواده، ابتدا باید دادخواست حقوقی مبنی بر درخواست پرداخت نفقه توسط زوج را، به دادگاه خانواده ارائه دهد. برای این کار، زوجه یا وکیل طلاق او با در دست داشتن اصل و کپی مدارک شناسایی، سند ازدواج و دلایل و اسناد و مدارک مثبِت ادعای خود، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و نسبت به ارائه و ثبت دادخواست پرداخت نفقه توسط زوج، اقدام کنند. پس از ثبت دادخواست پرداخت نفقه توسط زوج و تعیین وقت رسیدگی به پرونده، دادگاه با توجه به اظهارات طرفین و شهود آنها، بررسی مدارک ارائه شده و … نسبت به صدور حکم پرداخت نفقه توسط زوج، اقدام خواهد کرد. در صورتی که حکم به پرداخت نفقه توسط زوج صادر شده باشد، زوجه ملزم به پرداخت آن به همسر خود می‌باشد.

• دریافت نفقه از طریق دادگاه کیفری: بر خلاف تصور عموم مردم که تنها مرجع دارای صلاحیت برای دریافت نفقه را، دادگاه خانواده می‌دانند، دادگاه کیفری نیز صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد. در صورتی که زوج از پرداخت نفقه همسر خود، امتناع کند و یا پس از دستور دادگاه حقوقی مبنی بر الزام به پرداخت نفقه توسط زوج، همچنان از پرداخت آن خودداری کند، زوجه می‌تواند درخواست خود را به دادگاه کیفری، ارائه دهد. برای این کار زوجه یا وکیل پایه یک دادگستری او باید به جای ارائه و ثبت دادخواست حقوقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست کیفری (شکوائیه) ارائه و ثبت کنند. مراحل رسیدگی به مطالبه مهریه در دادگاه کیفری، همانند مراحل رسیدگی به آن در دادگاه خانواده است و تنها تفاوت آن در نحوه احضار و نوع مجازات است. که نتیجه عدم حضور زوج پس اولین بار از احضار، جلب او در مرتبه دوم می‌باشد و مجازات ترک انفاق نیز علاوه بر الزام زوج به پرداخت نفقه، حبس تعزیری به میزان بیش از شش ماه تا دو سال می‌باشد.

 

هزینه دادرسی مطالبه نفقه زوجه

رسیدگی به تمامی دعاوی حقوقی و کیفری، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه‌های مریوط به آن می‌باشد. در واقع هزینه دادرسی، به هزینه‌هایی گفته می‌شود که توسط نهادهای دولتی و حاکمیتی برای رسیدگی به دعاوی مختلف، دریافت می‌شود. پس رسیدگی به درخواست مطالبه نفقه نیز، از این قاعده مستثنی نیست. در صورتی که زوجه درخواست مطالبه نفقه را ارائه داده باشد، هزینه دادرسی را باید بپردازد. در صورتی که در این مورد، زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، زوجه می‌تواند درخواست پرداخت هزینه دادرسی را با عنوان تادیه خسارت و هزینه‌های دادرسی، به دادگاه ارائه دهد و دادگاه نیز با توجه به مدارک و دلایل مورد استناد زوجه، حکم به پرداخت هزینه‌های دادرسی توسط زوج را، صادر خواهد کرد.

 

ترک انفاق چیست؟

پرداخت نفقه یکی از وظایف شرعی و قانونی زوج در مقابل همسر خود است و در صورتی که همسر شرایط استحقاق آن را داشته باشد (اثبات تمکین و یا در صورت عدم تمکین با استناد به دلایل موجه)، زوج مکلف به پرداخت آن به همسر خود است. حال با این تفاسیر، اگر زوج از پرداخت نفقه همسر خود و استنکاف ورزد، مرتکب ترک انفاق شده که طبق قانون جرم بوده و علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی (پرداخت نفقه)، دارای ضمانت اجرای کیفری (حبس) نیز می‌باشد. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هر کس با داشتن توان و استطاعت مالی، نفقه زوجه خود را در صورت تمکین او، پرداخت نکند، به حبس تعزیزی درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو یال) محکوم می‌‌شود.

نکته: احکام این ماده، در مورد ترک انفاق سایر اشخاص واجب النفقه نیز، قابلیت اجرایی دارد؛ البته در صورتی که شرایط مقرر برای پرداخت کننده و دریافت کننده نفقه، تحقق یافته باشد.

نکته: مفاد این ماده در مواردی که دلیل عدم پرداخت نفقه توسط زوج، ترک زندگی مشترک و عدم تمکین زوجه باشد، قابلیت اجرایی ندارد. در واقع این موارد باعث اسقاط حق دریافت نفقه زوجه خواهد شد.

 

تعدیل نفقه

تعدیل به معنای تنظیم کردن و متعادل کردن است و زمانی تحقق می‌یابد که در دوران زوجیت و زندگی مشترک و یا در صورتی که دادگاه حکم به پرداخت مبغ معینی را برای نفقه، صادر کرده باشد، به واسطه تغییر شرایط زندگی، افزایش تورم و … در حد متعارف زوجه و یا فرزندان او نباشد، می تواند با ارائه دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده، تعدیل نفقه (متعادل کردن نفقه با شرایط زندگی و در حد متعارف) را تقاضا کند. دادگاه نیز پس از بررسی مدارک و دلایلی که زوجه در این مورد به آن‌ها استناد کرده است و با توجه به سن، وضعیت و شرایط زندگی آن ها، دستور رسیدگی و تعدیل میزان نفقه را برای کارشناسان رسمی دادگستری صادر می‌کند و آنها نیز با دانش و تخصصی که دارند، نسبت به تعیین مناسب میزان نفقه و ارسال نظر خود برای دادگاه، اقدام می‌کنند و دادگاه نیز با توجه به نظریه کارشناسان، حکم تعدیل نفقه را صادر خواهد کرد.

 

تقسیط نفقه

در صورتی که زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، اما توانایی مالی جهت پرداخت آن میزان نفقه‌ای که دادگاه تعیین کرده است، به صورت یکجا نباشد، می‌تواند درخواست تقسیط و قسط بندی میزان نفقه بر اساس توانایی مالی وی و با جلب نظر کارشناسان‌ مربوطه را، از دادگاه تقاضا کند. در صورتی که برای دادگاه محرز شود که زوج واقعا توانایی مالی پرداخت نفقه به صورت یکجا را ندارد، امکان صدور حکم پرداخت آن به صورت اقساطی، برای دادگاه وجود دارد.

 

اثر تمکین و نشوز بر نفقه

با توجه به شرع و قانون، به مجرد وقوع عقد نکاح به صورت کامل و صحیح، هر یک از زوجین در مقابل یکدیگر، دارای حقوق و تکالیفی می‌شوند که یکی از این حقوق، پرداخت نفقه به زوجه است. در واقع تمکین به معنای ایفای وظایف زناشویی توسط زوجه است و در صورتی که زوجه از همسر خود تمکین کند، مستحق دریافت نفقه است و زوج باید آن را به او پرداخت کند. نشوز نیز به معنای عدم ایفای وظایف زناشویی توسط زوجین است و در واقع نقطه مقابل تمکین است‌. در صورتی که زوجه از ایفای وظایف زناشویی در مقابل همسر خود، امتناع کند، ناشزه محسوب می‌شود و حق دریافت نفقه از او سلب خواهد شد. البته نشوز فقط مختص زوجه نیست و در صورتی که زوج نیز از ایفای وظایف خود در مقابل همسرش، خودداری کند، وی نیز ناشزه محسوب می‌شود.

پس نتیجه می‌گیریم که تمکین زوجه از همسر خود، منجر به استحقاق وی به دریافت نفقه و اجبار زوج به پرداخت آن می‌شود و نشوز نیز موجب سلب این حق از زوجه می‌شود. همچنین در صورت نشوز زوج، حق درخواست طلاق از طرف زوجه به وجود خواهد آمد.

 

ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه توسط زوج

قانون گذاز ضمانت اجراهای مختلفی را برای عدم پرداخت نفقه توسط زوج در نظر گرفته است و در صورتی که زوج در پرداخت آن کوتاهی کند، این ضمانت اجراها قابلیت اجرا پیدا خواهند کرد. به طور کلی در این مورد دو نوع ضمانت اجرایی وجود دارد

• ضمانت اجرای حقوقی:در صورتی که زوج از پرداخت نفقه همسر خود استنکاف کند، در صورتی که زوجه درخواست مطالبه آن را به دادگاه خانواده ارائه کرده باشد، دادگاه ضمانت اجرای حقوقی که الزام به پرداخت نفقه است را در مورد او، اجرا خواهد کرد.

• ضمانت اجرای کیفری: ضمانت اجرای کیفری عدم پرداخت نفقه توسط زوجه، یکی از استثنائات قانونی در مورد حقوق خانواده به شمار می‌رود. در واقع قانون‌گذار این موضوع را ترک فعل تلقی کرده است و آن را با عنوان ترک فعل جرم انگاری کرده و قابل مجازات دانسته است. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از پرداخت آن به سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.

نکته: تعقیب کیفری در این مورد، منوط به شکایت شاکی خصوصی است.

 

 

عدم پرداخت نفقه، دلیلی برای طلاق

قانون مدنی در برخی از موارد، حق درخواست طلاق از طرف زوجه را پیش بینی کرده است که یکی از این موارد، عدم پرداخت نفقه توسط زوج است. قانون مدنی در ماده ۱۱۲۹ در مورد تاثیر عدم پرداخت نفقه توسط زوجه در طلاق سخن گفته است. بر اساس مفاد این ماده، در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید. همچنین مفاد این ماده در مواردی که زوج توانایی مالی جهت پرداخت نفقه همسر خود را نداشته باشد نیز، قابل اجرا است. در واقع از مفاد این ماده چنین نتیجه‌گیری می‌شود که هر زمانی که زوج با داشتن توانایی مالی از پرداخت نفقه همسرش، خودداری کند و یا در صورتی که توانایی پرداخت نفقه همسرش را نداشته باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و به زندگی مشترکشان خاتمه دهد.

 

مطالبه نفقه در دوران عقد

دوره عقد به دوره‌ای از زوجیت گفته می‌شود که زوجین هنوز در زیر یک سقف مشترک زندگی را آغاز نکرده باشند. در این دوره به دلیل این که هنوز زندگی مشترکی تشکیل نشده است و زوجین در تدارک شروع آن هستند، بحث پرداخت نفقه به زوجه، مطرح نخواهد شد. اما در صورتی که زوج پس از عقد، اقدامی جهت شروع زندگی مشترک انجام نداده باشد و زوجه را در بلاتکلیفی گذاشته باشد، زوجه می‌تواند برای دریافت نفقه، به دادگاه خانواده مراجعه کند. در این مورد در صورتی که زوجه هنوز باکره باشد، می‌تواند از حق حبس استفاده کند که به معنای عدم ایفای وظایف زوجه در مقابل زوج تا زمانی که نفقه او پرداخت نشده است.

نکته: در صورتی که در دوران عقد، رابطه جنسی برقرار شده باشد و در این برقراری رابطه، بکارت زوجه زایل شده باشد، وی مستحق دریافت نفقه است.

 

مطالبه نفقه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، تمامی مسائل و موضوعات مربوط به حقوق طرفین، بر اساس توافق طرفین صورت می‌گیرد. در مورد نفقه نیز، زوجین با یکدیگر به توافق می‌رسند که چه میزان نفقه ایام گذشته زوجه باید توسط زوج پرداخت شود و در حضور وکیل طلاق توافقی خود این توافقات را بصورت کتبی ثبت و به قاضی دادگاه ارائه می‌دهند.

 

گرفتن نفقه در طلاق رجعی

طلاق رجعی به نوعی از طلاق گفته می‌شود که زوج پس از جاری شدن صیغه طلاق تا قبل از پایان یافتن زمان عده، می‌تواند از طلاق رجوع کند و ادامه زندگی مشترک را، از سر بگیرد. در این مورد، زوج باید از زمان جاری شدن صیغه طلاق تا قبل از اتمام عده زوجه، نفقه او را پرداخت کند. البته در صورتی که طلاق در حال نشوز زن واقع شده باشد، نفقه‌ای به زوجه تعلق نخواهد گرفت.

 

گرفتن نفقه در طلاق بائن

طلاق بائن نوعی از طلاق است که در آن زندگی مشترک با جاری شدن صیغه طلاق به پایان می‌رسد. در این مورد نفقه زمان حال (در زمان عده) به زوجه تعلق نخواهد گرفت.

 

مزایای حضور وکیل در مطالبه نفقه زوجه

مطالبه نفقه یکی از مسائل بسیار مهم و کاربردی در عقد دائم، پس از مهریه به شمار می‌رود. نفقه دارای قوانین و مقررات مختلفی است که افراد عادی اطلاعات بسیار کمی در مورد آن‌ها دارند. همچنین نفقه فرآیند دادرسی نسبتا پیچیده‌ای دارد که گذر از آن‌ها، کار هر فردی نیست. وکلای دادگستری افرادی هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی هستند، که می توانند در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حقوق خانواده، خصوصا موضوع نفقه، مزایای بسیار زیادی دارد و وکلای دادگستری می‌تواند کمک بسیار زیادی به موکلین خود در این مورد داشته باشند. مهم‌ترین مزایای استفاده از بهترین وکیل در فرآیند مطالبه و دریافت نفقه به شرح زیر است:

• صرفه جویی در وقت و هزینه
• رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن
• رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه
• تامین و حفظ حقوق زوجه در پروسه رسیدگی به درخواست طلاق

 

نکات جالب در مورد نفقه

• پرداخت نفقه به زوجه، فقط در عقد دائم پیش بینی شده است.
• در صورتی که در عقد موقت پرداخت نفقه شرط شده و یا عقد بر مبنای آن به وقوع پیوسته باشد، زوج مکلف به پرداخت نفقه است
• پرداخت نفقه زوجه، مقدم بر پرداخت آن به فرزندان، پدر و مادر است.
• تعیین میزان نفقه پرداختی به زوجه، توسط دادگاه صورت می‌گیرد.
• اگر زوجه بدون دلیل موجه و مشروع، از انجام وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
• شاغل بودن، داشتن منبع درآمد و استطاعت و توان مالی زوجه، مانع از دریافت نفقه نخواهد بود.
• عدم توانایی و استطاعت مالی زوج، مانع از پرداخت نفقه نخواهد بود و فقط می‌تواند منجر به صدور حکم پرداخت اقساطی نفقه توسط شود.
• در ایام عده در طلاق رجعی، زوجه مستحق دریافت مهریه خواهد بود.
• در طلاق در دوران بارداری، پرداخت نفقه تا وضع حمل زوجه بر عهده زوج خواهد بود.
• در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه، عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه بر عهده آنان است (در صورت عدم پرداخت) تامین می‌گردد.

 

خلاصه و جمع بندی مطالب

نفقه به معنای تامین و فراهم کردن نیازهای متعارف زوجه و فرزندان که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل خانه، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و بسیاری دیگر از این موارد است. همچنین در صورتی که پدر و مادر، دارای توان و استطاعت مالی جهت تامین نیازهای ضروری و گذران زندگی نباشند و منبع درآمد کافی نیز، نداشته باشند، پرداخت نفقه آن بر عهده فرزندان آن‌ها است. وقوع عقد نکاح به صورت دائم، تمکین زوجه از همسر خود و عدم نشوز وی، از شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه است. البته در صورتی که نشوز و عدم تمکین زوجه، بر اساس دلایل موجه بوده و این موضوع نیز، به اثبات رسیده باشد، زوجه  استحقاق دریافت آن را خواهد داشت.

در عقد موقت نیز، در صورتی که پرداخت نفقه شرط شده باشد و یا عقد بر مبنای آن تحقق یافته باشد، زوجه ملزم به پرداخت نفقه است. زوجه برای دریافت و مطالبه نفقه خود، می‌تواند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و حسب مورد نسبت به ارائه و ثبت دادخواست حقوقی و یا دادخواست کیفری، اقدام کند. ترک انفاق شده جرم است و علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی (پرداخت نفقه)، دارای ضمانت اجرای کیفری (حبس) نیز می‌باشد. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هر کس با داشتن توان و استطاعت مالی، نفقه زوجه و سایر اشخاص واجب النفقه خود را در صورت وجود شرایط تحقق آن، پرداخت نکند، به حبس تعزیزی درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو یال) محکوم می‌‌شود.

در صورت صدور حکم دادگاه مبنی بر پرداخت مبغ معینی برای نفقه، اگر به واسطه تغییر شرایط زندگی، افزایش تورم و … جوابگوی تامین نیازهای متعارف زوجه و یا فرزندان او نباشد، امکان ارائه درخواست تعدیل نفقه (متعادل کردن نفقه با شرایط زندگی و در حد متعارف) برای زوجه وجود دارد. همچنین در صورتی که زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، اما توانایی مالی جهت پرداخت آن میزان نفقه‌ای که دادگاه تعیین کرده است، به صورت یکجا نباشد، می‌تواند درخواست تقسیط و قسط بندی میزان نفقه بر اساس توانایی مالی خود را، به دادگاه ارائه دهد. هر زمانی که زوج با داشتن توانایی مالی از پرداخت نفقه همسرش، خودداری کند و یا در صورتی که توانایی پرداخت نفقه همسرش را نداشته باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و به زندگی مشترکشان خاتمه دهد.

 زوج در دوران پس از طلاق، تکلیفی به پرداخت نفقه همسر خود ندارد؛ مگر تا اتمام عده در طلاق توافقی و همچنین تا زمان وضع حمل در طلاق زن باردار، که بر عهده زوج می‌باشد. در ضمن با توجه به وجود قوانین مختلف در مورد نفقه و فرآیند رسیدگی نسبتا پیچیده در این مورد، بهتر است رسیدگی به درخواست نفقه را به وکلای خانواده بسپارید و یا با آن ها در این مورد، مشورت کنید.

 

---

 

 

این مقاله توسط وکیل مهریه متخصص نوشته شده است؛ ازدواج یکی از سنت های مقدس در تمامی فرهنگ ها و ادیان آسمانی است و در دین مبین اسلام نیز، از درجه و ارزش بسیار بالایی برخوردار است. ازدواج به معنای ایجاد پیوند زناشویی و تشکیل زندگی مشترک بین زن و مرد، از راه‌های شرعی و قانونی است و باعث حفظ فرهنگ و تمدن و مشروعیت بخشی به روابط زناشویی می‌شود. به مجرد وقوع ازدواج، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر، پدیدار می‌شود و وجهه شرعی و قانونی پیدا می‌کند. یکی از حقوق مالی که به موجب عقد نکاح به زوجه تعلق می‌گیرد، مهریه است. در واقع مهریه مالی است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن تعلق می‌گیرد و یکی از دیون و تعهدات مالی آقا داماد به شمار می‌رود، که پرداخت آن را در ضمن عقد ازدواج، بر عهده گرفته است.

به موجب ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی، هر آن چه که مالیت داشته و قابل تملک باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد. از نظر وکیل مهریه و از مفاد این ماده چنین استنباط می‌شود که، اولا مهریه باید مالیات داشته باشد، یعنی مشمول تعریف اموال در قانون مدنی و عرف جامعه شود و دوما، قابلیت تملک داشته باشد، که به معنای صاحب شدن و مالک شدن آن است. همچنین بر اساس مفاد ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، همین که صیغه ازدواج جاری شد و زن و شوهر به عقد یکدیگر در آمدند، زن مالک مهریه خود می‌شود و می‌تواند هر نوع دخل و تصرفی که بخواهد، در آن داشته باشد.

 

انواع مهریه از نظر وکیل متخصص مهریه

مهریه انواع مختلفی دارد، که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مهر المثل: مهر المثل مهریه‌ای است که میزان آن بر اساس شرایط و عرف جامعه و با در نظر گرفتن ویژگی‌هایی مانند سن، زیبایی، وضعیت خانوادگی، میزان تحصیلات و… زن، تعیین می‌شود.

• مهرالمسمی: به میزان مالی که به عنوان مهریه زوجه در عقد نکاح تعیین می‌شود و مورد توافق طرفین واقع شده است، مهرالمسمی می‌گویند.‌ در واقع منظور از مهرالمسمی همان مهریه‌ای است که در عقد ازدواج تعیین می‌شود.

• مهرالسنه: در واقع مهر السنه، همان مهریه حضرت فاطمه .س. می‌باشد، که به میزان ۵۰۰ درهم بوده است و از آن جایی که حضرت پیامبر گرامی اسلام .ص. آن را برای تمامی زنان و دخترانش تعیین می‌کردند، به آن مهر السنه می‌گویند.

• مهرالمتعه: زمانی که در عقد نکاح، مهریه ای تعیین نشود و زوج بخواهد زوجه خود را قبل از وقوع نزدیکی و برقراری رابطه جنسی، طلاق دهد، باید مقداری وجه یا مال را به عنوان مهریه به او بپردازد، که به این مهریه، مهرالمتعه می گویند. تعیین میزان مهرالمتعه، بستگی به توان و وضعیت مالی زوج دارد.

 

انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت (زمان مطالبه)

مهریه را موقع طلاق یا طلاق توافقی و بر اساس نحوه و زمان پرداخت آن، به دو نوع عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم بندی می کنند.

• مهریه عندالمطالبه: مهریه عندالمطالبه به مهریه‌ای گفته می‌شود که به محض انعقاد عقد، زن مالک آن می‌شود و هر وقت که بخواهد می تواند آن را از همسر خود مطالبه ‌کند. البته زن و مرد در هنگام وقوع عقد نکاح، می‌توانند نسبت به نوع مهریه، نحوه و زمان پرداخت آن و بسیاری دیگر از مسائل مربوط به مهریه، با هم توافق کنند.

• مهریه عندالاستطاعه: مهریه عندالمطالبه به مهریه‌ای گفته می‌شود که محض وقوع عقد ازدواج زن نمی‌تواند هر موقع که اراده کند، آن را از شوهر خود مطالبه کند و مطالبه و پرداخت آن منوط به توان مالی و استطاعت مالی زوج می‌باشد. در واقع عندالمطالبه بودن مهریه به معنای این است که مقدار مهریه تعیین شده و زن مالک آن می‌شود، اما مطالبه و پرداخت آن به زوجه منوط به این است که زوج توان مالی برای پرداخت آن را داشته باشد و زوجه هم بتواند آن را به اثبات برساند.

 

چند نکته مهم بنا به گفته وکیل در خصوص مهریه:

• آن چیزی که به عنوان مهریه تعیین می‌شود، باید علاوه بر مالیت داشتن و قابل تملک بودن، مشروعیت لازم را نیز داشته باشد.
• انجام دادن فعالیت و حرفه شغلی مانند تدریس قرآن، تدریس برای کودکان بی سرپرست، کمک به پرستاران بیمارستان، خدمت رسانی به مناطق محروم و… را نیز می‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد.
• مهریه نیز همانند سایر حقوق مالی، به وراث منتقل می‌شود و آن‌ها می‌توانند به میزان سهم الارث خود، آن را مطالبه کنند.
• مهریه در گروه دیون ممتاز قرار می‌گیرد و پرداخت آن بر تمامی دیون و بدهی ها، اولویت دارد.
• مهریه حتی با فرض اثبات خیانت و رابطه جنسی زوجه نیز، ساقط نخواهد شد.
• مهریه در صورتی ساقط می‌شود که زوجه به صورت کتبی و با درج در سند رسمی، حق دریافت مهریه را از خود سلب کند.
• ملاک پرداخت مهریه، میزان آن در زمان عقد نکاح است و اگر در زمان وقوع عقد، تعداد مهریه ۵۰ سکه باشد و بعد از ازدواج به ۷۰ سکه افزایش یابد، ملاک میزان مهریه، همان ۵۰ سکه است که در زمان عقد تعیین شده است و مابقی فقط به عنوان صلح یا هبه قابل مطالبه است.
• مهریه‌ای که برای زوجه تعیین شده است، اگر مال متعلق به غیر باشد، او را مستحق دریافت مثل و یا قیمت آن مال می‌کند.
• طلاق در زمان عقد و قبل از دخول، طلاق زنی که باکره مانده، فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی زوج و بذل مدت، زن را مستحق دریافت نصف مهریه خواهد کرد و اگر در اثنای این مدت، زوجه مهریه را به طور کامل دریافت کرده باشد، باید نصف آن را به زوج مسترد کند.
• در صورتی که عقد نکاح اعم از دائم یا موقت، باطل بوده و بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد، زوجه حق دریافت مهریه را ندارد و اگر در اثنای این مدت مهریه ای دریافت کرده باشد، باید آن را به زوج مسترد کند.
• در صورت فوت زوج، زن مستحق دریافت مهریه خود به صورت کامل است؛ حتی اگر دخول انجام نشده و زن باکره باشد.

 

شرایط مطالبه مهریه

بر اساس بخشنامه صادر شده توسط ریاست محترم قوه قضاییه که ناظر به اجرای بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجم توسعه، تمامی محاکم از پذیرش دادخواست مهریه بدون مراجعه قبلی به اداره ثبت و صدور برگ اجرائیه، منع شده اند. برای این کار ابتدا باید به دفتر اسناد رسمی که عقد در محل آن منعقد شده است، مراجعه کنید و از سردفتر تقاضای صدور برگ اجرائیه نمایید. سپس به اداره ثبت اسناد و املاک بخش اجرای ثبت مراجعه کنید تا تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. در این مرحله می توان زوج را ممنوع الخروج کرد و یا درخواست توقیف اموال او را درخواست کرد. اگر زوج دارای اموالی باشد، توقیف و ارزیابی می‌شود. البته در این مرحله اگر زوج معترض باشد (مانند این که اموال توقیف شده از مستثنیات دین باشد) می‌تواند اعتراض خود را به مرجع مربوطه تقدیم کند.

در نهایت اگر ظرف مدت ۲ ماه، مالی پیدا نشود و یا ظرف مدت ۶ ماه، اقدامات اجرای ثبت به نتیجه نرسد، به درخواست زوجه و یا وکیل او، گواهی مبنی بر مراجعه به دادگاه برای دریافت مهریه صادر خواهد شد. دریافت مهریه در هر نوع طلاقی، حتی طلاق غیابی، امکان پذیر است.

• درخواست مطالبه مهریه از اجرای ثبت، منوط به مطالبه مهریه به موجب سند رسمی، معلق نبودن پرداخت مهریه به امری خاص و عدم تعیین مهلت برای پرداخت مهریه و تعهدات ناشی از آن است.
• در مورد مطالبه مهریه عنالاستطاعه، زوجه باید ثابت کند که مرد توان مالی برای پرداخت مهریه را دارد. در غیر این صورت باید تا زمان دارا شدن زوج و یا اثبات مجدد توان مالی زوج برای پرداخت مهریه، منتظر بماند.
• مطالبه و به اجرا گذاشتن مهریه، نیازمند مدارک و اسناد مختلفی است که عبارتند از اصل سند ازدواج یا کپی مصدق آن (صفحات اول تا پنجم)، اصل شناسنامه زوجین و کپی مصدق آن (تمامی صفحات)، مدارک مثبت سمت وکیل یا نماینده قانونی (در مواردی که دادخواست مطالبه مهریه توسط وکیل پایه یک دادگستری یا نماینده قانونی، تقدیم مراجع مربوطه شده باشد) و همچنین برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، علاوه بر مدارک بالا، نیازمند صدور برگه اجراییه و همراه داشتن آن در هنگام مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک نیز، می باشد.

نکته: هزینه مطالبه و به اجرا گذاشتن مهریه، از طریق اداره ثبت، معادل یک بیستم از مبلغ مهریه و از طریق دادگاه خانواده، معادل ۳ و نیم درصد از مبلغ کل مهریه است.

نکته: به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص مطالبه مهریه، بهتر است مطالبه مهریه و انجام مراحل آن را به وکیل مجرب مهریه بسپارید؛ زیرا هم به پیچ و خم های موجود در مسیر مطالبه مهریه آشنایی و تسلط کامل دارد و همچنین در کوتاه‌ترین زمان ممکن، پرونده شما را به نتیجه می‌رساند و شما را از شر رفت و آمدهای متوالی و اعصاب خورد کن به سازمان های مربوطه برای مطالبه مهریه، خلاص خواهد کرد.

 

قوانین جدید مهریه از زبان وکیل مهریه

قوانین مهریه نسبت به گذشته دچار تغییرات اساسی و بسیار مهمی شده است و با تصویب قوانین جدید، گام مهمی در رفع مشکلات موجود در مطالبه مهریه و کاهش تعداد زندانیان مهریه برداشته شده است. در ادامه به بررسی مباحث پیرامون مهریه بر اساس قوانین جدید از زبان وکیل مهریه، خواهیم پرداخت.

• میزان مهریه قابل وصول: برخی از افراد جامعه از این باورند که قانون، مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه را قبول می‌کند و بیش از این تعداد را، فاقد ارزش و اعتبار می‌داند، که این تصور غلطی است. قانون‌گذار در این مورد بیان می‌دارد که، مهریه هر تعداد که باشد قبول وصول است و مازاد بر ۱۱۰ سکه یا معادل آن، ملائت و توانایی مالی زوج، ملاک است. پس نتیجه می‌گیریم که، هر تعداد مهریه‌ای که تعیین شود، مورد پذیرش قانون واقع خواهد شد و قابل وصول است، ولی تنها تا ۱۱۰ سکه یا معادل آن، مشمول ماده ۲ قانون حکومیت‌های مالی می‌شود و برای عدم پرداخت آن ضمانت اجرای کیفری (حبس) تعیین شده است و برای پرداخت مابقی آن، توانایی مالی زوج ملاک عمل خواهد بود و برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری پیش بینی نشده است.

• چگونگی وصول مهریه: یکی از نوآوری های قانون جدید مهریه، اولیت قرار دادن رسیدگی به درخواست مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، به نسبت مطالبه آن در دادگاه است. در این مورد زوجه باید ابتدا به دفترخانه اسناد رسمی که ازدواج در آن به وقوع پیوسته، مراجعه کند و از سردفتر مربوطه، تقاضای صدور برگ اجراییه را بنماید و پس از صدور آن به اجرای ثبت محل رجوع کند و آن ها اموال زوج را شناسایی و توقیف خواهند کرد، تا زوج نسبت به پرداخت مهریه اقدامات قانونی را لازم دهد و رضایت زوجه را جلب کند و در غیر این صورت اگر زوج اموال دیگری نداشته باشد، دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه را صادر خواهند کرد. در مواردی که اجرای ثبت موفق به شناسایی اموال زوج برای توقیف و مزایده نشود، اجرای ثبت گواهی مبنی بر رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه صادر می‌کند تا زوجه به دادگاه مراجعه کند و احقاق حق کند.

البته اگر زوج اموالی نداشته باشد که زوجه آن ها را برای توقیف و مزایده به اجرای ثبت معرفی کند، مطالبه مهریه در اجرای ثبت کار بیهوده ای است و تنها منجر به طولانی شدن جریان رسیدگی به پرونده مهریه خواهد شد.

• رسیدگی به دادخواست اعسار بدون حبس زوج: قبل از تصویب قانون جدید مهریه، شرایط به گونه‌ای بود که مردان بدهکار مهریه‌ تا صدور حکم و رای قطعی دادگاه، باید در حبس باشند و  بعد از صدور رای دادگاه، می توانستند در مورد اعسار خود اقدامات قانونی لازم را انجام دهند، که طبق قانون جدید این رویه حذف شد و مردان بدهکار مهریه ای که مدعی اعسار هستند، می تواند دادخواست رسیدگی به وضعیت اعسار خود را همزمان با رسیدگی دادگاه به دادخواست مطالبه مهریه، به جریان بیندازند، بدون این که حکم حبس برای آنان صادر شود.

• ضمانت اجرای استنکاف از پرداخت مهریه: به طور کلی زمانی که حکم پرداخت مهریه قطعی شود، زوجه یک ماه از زمان صدور اجراییه فرصت دارد تا دادخواست اعسار خود را تقدیم دادگاه کند.‌ در صورتی که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه ظرف مهلت تعیین شده، تقدیم دادگاه شود، تا زمان اتخاذ تصمیم دادگاه در مورد اعسار، امکان جلب زوج وجود ندارد. اما در مواردی که حکم قطعی اعسار و پرداخت مهریه صادر شود، اگر زوجه از پرداخت آن خودداری کند، امکان جلب او وجود دارد.

 

راه‌های مطالبه مهریه  به پیشنهاد وکیل مهریه:

 

• مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به کمک وکیل مهریه: برای به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت، ابتدا باید با در دست داشتن اصل سند ازدواج یا رونوشت آن و مدارک شناسایی، به دفتر خانه اسناد رسمی که ازدواج در آن به وقوع پیوسته، مراجعه کنید و صدور برگ اجرائیه را از سردفتر محترم، تقاضا کنید. پس از این مرحله، سردفتر اقدام به صدور برگ اجراییه به میزان مهریه تقاضا شده توسط زوجه یا وکیل طلاق توافقی خواهد کرد و یک نسخه آن را به زوجه و نسخه دیگر آن را از طریق پست، به نشانی زوج که در سند ازدواج درج شده، ارسال می کند. پس از صدور برگ اجراییه، باید به اداره ثبت اسناد و املاک (شعبه اجرای ثبت) مراجعه کنید تا دستورات لازم جهت وصول مهریه از زوج را صادر کند. در این مرحله اگر زوج اموالی برای توقیف داشته باشد، آن را توقیف می کنند تا فکری به حال پرداخت مهریه یا جلب رضایت زوجه انجام دهد. اگر زوج از پرداخت مهریه استکاف ورزید، برای واحد اجرای ثبت راهی به جز صدور دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه، باقی نمی ماند. (البته یکی دیگر از اهرم های فشار به زوج برای پرداخت مهریه، ممنوع الخروج کردن او است). اگر زوج اموالی نداشته باشد و یا اموال او، قابل توقیف نباشد و یا مطالبه مهریه در واحد اجرای ثبت به نتیجه نرسد، مرجع مزبور گواهی مبنی بر مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده صادر خواهد کرد و زوجه می تواند برای مطالبه مهریه خود، به دادگاه خانواده مراجعه کند.

• مطالبه مهریه از طریق شورای حل اختلاف به کمک وکیل مهریه: یکی از نهادهای حقوقی و قضایی که صلاحیت رسیدگی به مهریه و برخی از مسائل مربوط به حقوق خانواده را دارد، شورای حل اختلاف است. رسیدگی به مهریه در شورای حل اختلاف، منوط به وجود شرایطی در مهریه است. در صورتی که مبلغ مهریه کمتر از ۲۰۰ میلیون ریال (۲۰ ملیون تومان) باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است و پرونده جهت بررسی و اجرا به این شورا، فرستاده خواهد شد.  البته در صورتی پرونده برای رسیدگی و صدور حکم به شورای حل اختلاف ارسال خواهد شد که، پیش از دعوای مهریه (تا ۲۰ میلیون تومان) رسیدگی به دعوای طلاق، درخواست نشده باشد.

نکته: رسیدگی به دادخواست مطالبه مهربه بالای ۲۰۰ ملیون ریال، از صلاحیت شورای حل اختلاف خارج است و وظیفه رسیدگی به آن، در صلاحیت دادگاه خانواده است.

• مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده: یکی از راه های مطالبه مهریه، ارائه دادخواست حقوقی مطالبه مهریه در دادگاه خانواده است. اولین قدم برای شروع فرآیند رسیدگی به مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست مطالبه مهریه است. پس از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست زوجه مبنی بر مطالبه مهریه، پرونده به مرجع رسیدگی ارجاع خواهد شد و  پیامکی حاوی زمان و تاریخ ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه مربوطه، برای زوجه ارسال می شود. پس از دریافت پیامک، زوجه یا وکیل او باید به دفتر شعبه رسیدگی کننده مراجعه کنند و از کامل بودن مستندات و مدارک مربوط به پرونده مهریه، اطمینان حاصل کنند. در این مرحله زوجه یا وکیل او می توانند برای جلوگیری از فرار زوج و یا جلوگیری از هر گونه نقل و انتقال اموال او به دیگران، رسیدگی به درخواست توقیف اموال را از شعبه مربوطه  تقاضا کنند. پس از این مرحله، زمان رسیدگی به پرونده در دادگاه تعیین و به صورت پیام کوتاه (SMS) به طرفین ابلاغ می شود تا در وقت تعیین شده در دادگاه حاضر شوند. دادگاه با توجه به محتویات پرونده و اظهارات طرفین، اقدام به صدور حکم در مورد پرداخت مهریه می کند. پس از صدور و قطعیت رای به نفع زوجه، زوجه می تواند اجرای حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه را از واحد اجرای احکام مدنی، درخواست کند. پس از این مرحله، ابلاغیه ای برای زوج ارسال می شود و برای پرداخت مهریه زوجه، مهلت ۱۰ روزه ای به او داده خواهد شد. البته در صورتی که زوج، توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، می تواند رسیدگی به دادخواست اعسار خود را، از دادگاه تقاضا کند و دادگاه در صورت احراز اعسار زوج، حکم تقسیط میزان مهریه را صادر خواهد کرد.

نکته: به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص مطالبه مهریه، بهتر است رسیدگی به دادخواست  مطالبه مهریه را به وکلای مجرب مهریه بسپارید؛ زیرا هم به مسائل حقوقی آگاهی و اشراف کامل دارد، تمامی پیچ و خم های موجود در مسیر مطالبه مهریه را به خوبی می شناسد و همچنین در کوتاه ترین زمان ممکن، پرونده شما را به نتیجه مطلوب و رضایت بخش می رساند.

مطالبه مهریه در طلاق توافقی

یکی از متداول ترین و رایج ترین انواع طلاق ها در جامعه امروزی، طلاق توافقی است. در این نوع از طلاق، در خصوص مسائل مربوط به مهریه، زوجین تصمیم گیری خواهند کرد و پرداخت مهریه بر اساس توافقات آن ها با یکدیگر، صورت می گیرد. در طلاق توافقی معمولاً زن در قبال بخشش قسمتی از مهریه، از شوهر خود جدا می شود. این مبحث به طور کامل در مقاله مطالبه مهریه در طلاق توافقی بیان شده است.

 

مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر

پرداخت مهریه یکی از وظایف قانونی و شرعی زوج نسبت به زوجه است و محدود با زمان حیات و زندگانی زوج نیست و پس از فوت وی نیز، امکان مطالبه و دریافت مهریه، توسط زوجه وجود دارد. در واقع چون مهریه، از جمله دیون ممتاز به شمار می رود، ورثه متوفی موظفند که ابتدا نسبت به پرداخت مهریه زوجه و جلب رضایت او از محل اموال و سرمایه های به جا مانده از متوفی (ماترک) اقدام کنند. به طور کلی پس از فوت شوهر، زوجه می تواند از دو روش، اقدام به مطالبه و دریافت مهریه خود کند، که این دو روش عبارتند از:

• مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر از طریق اجرای ثبت: برای دریافت مهریه از شوهر متوفی، زوجه ابتدا باید با در دست داشتن سند ازدواج، به دفترخانه محلی که عقد ازدواج در آن جا ثبت شده ، مراجعه کند و از سردفتر محترم تقاضای صدور اجرائیه پرداخت مهریه را بنماید. پس از صدور برگ اجرائیه توسط سردفتر، زوجه باید آن به اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان محل سکونت خود مراجعه کند و آن را به شعبه اجرای ثبت، تحویل دهد. شعبه اجرای ثبت، پس از دریافت برگ اجرائیه، اقدامات لازم را برای تشکیل پرونده انجام می داد و این موضوع را با استفاده از ابلاغیه، به ورثه اطلاع می دهد. ورثه پس از دریافت ابلاغیه، به مدت ۱۰ روز فرصت دارند تا نسبت به پرداخت مهریه و یا جلب رضایت زوجه، اقدام کنند. در صورت عدم اقدام ورثه در مدت تعیین شده، ترکه مهر و موم و توقیف خواهد شد. در صورتی که متوفی اموالی برای توقیف نداشته باشد، زن پس از دریافت گواهی صادر شده در اجرای ثبت، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و اقدامات لازم را در جهت مطالبه و دریافت مهریه، انجام دهد.

• مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر از طریق دادگاه خانواده: در صورتی که زوجه بعد از فوت همسرش بخواهد مهریه خود را دریافت کند می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند. برای دریافت مهریه از طریق دادگاه خانواده، زوجه باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت ورثه متوفی، تنظیم و ثبت کند، تا وقت رسیدگی تعیین و در اسرع وقت از طریق پیام کوتاه به او اطلاع رسانی کنند تا در جلسه دادگاه حاضر شود و دادگاه رای به پرداخت مهریه زوجه توسط وراث زوج متوفی، صادر کند.

نکته: به طور کلی در مورد مطالبه مهریه بعد از فوت شوهر، اگر متوفی اموالی نداشته باشد تا از محل آن، مهریه زوجه اش پرداخت شود، وراث تکلیفی به پرداخت مهریه ندارند.

 

نحوه مطالبه مهریه زن فوت شده از نظر وکیل مهریه

بعضی از افراد بر این باورند که مهریه زن تا زمانی که زنده است، قابلیت مطالبه و پرداخت دارد و بعد از فوت وی، این حق ساقط خواهد شد، که این تصور غلطی است.  بعد از مرگ زوجه، نه تنها حق مهریه وی ساقط نمی شود، بلکه شوهر مکلف است در صورتی که ورثه زوجه، آن را مطالبه کند، مهریه زن فوت شده را بپردازد. در واقع به دلیل این که تمام دیون و مطالبات متوفی به ورثه اش می رسد و از آن جایی که مهریه نیز نوعی مطالبه زن از شوهرش است، ورثه وی می توانند درخواست مطالبه مهریه او را از زوج داشته باشند و زوج نیز مکلف به پرداخت آن است. برای مطالبه مهریه زوجه ای که در قید حیات نیست، وراث وی می توانند با تنظیم دادخواست، مهریه زن متوفی را نسبت به سهم‌ الارث خود را از شوهر او، مطالبه نمایند. ورثه زوجه علاوه بر تنظیم و ثبت دادخواست، باید گواهی انحصار وراثت و سند ازدواج متوفی را نیز، به دادگاه ارائه دهند.

مطالبه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه

بر اساس قانون جدید، مهریه به هر میزانی که باشد، قابل وصول است. اما مطالبه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، نیازمند به استطاعت و توان مالی زوج است و بار اثبات این ادعا، بر عهده زوجه است.

مشکلات مطالبه مهریه در تهران 

سالانه حجم وسیعی از پرونده های حقوقی با موضوع مطالبه مهریه به شعب دادگاه خانواده تهران، ارجاع می شود، که رسیدگی به آن ها بسیار زمان بر است. در واقع یکی از مشکلات عمده مطالبه مهریه در تهران، همین حجم انبوه از پرونده های ارجاع شده به دادگاه ها است، که منجر به ایجاد وقفه های طولانی مدت و اطّاله دادرسی می شود. این وقفه های طولانی مدت در روند رسیدگی به مطالبه مهریه، هر مراجعه کننده صبوری را نیز، به سطوح می آورد، مخصوصا زمانی که به دلیل عدم آشنایی به مباحث حقوقی مهریه، کار با موانع بسیار زیادی روبرو می شود.

 

ویژگی‌های وکیل مهریه

مطالبه مهریه نیز، همانند سایر موضوعات و مباحث حقوقی، دارای نکات بسیار زیاد و متنوعی است که صرفا وکلای مهریه با آن‌ها آشنایی کامل دارند. در واقع وکیل مهریه خوب، وکیلی است که به تمامی قوانین مربوط به مهریه، اصول دادرسی، نحوه مطالبه مهریه در اجرای ثبت و دادگاه و… به طور کامل تسلط داشته باشد و بتواند از دل این قوانین، بهترین راهکار را برای مطالبه مهریه، پیدا کند. بهترین وکیل مهریه باید در عین حفظ شئونات اخلاقی و حقوق انسانی طرفین، زوجه را به حق قانونی و شرعی خویش، که همان مطالبه و پرداخت مهریه است، برساند.

 

مزایای حضور وکیل مهریه

وکیل مهریه یکی از افراد متخصص در حوزه مسائل حقوقی مربوط به مهریه و موضوعات پیرامون آن است و حضور وی در روند رسیدگی به پرونده مهریه، مزایای بسیار زیادی دارد، که از جمله مهمترین آن ها می توان به آشنایی و اشراف کامل به موضوعات پیرامون پرونده، صرف کمترین زمان ممکن برای دریافت مهریه، عدم مراجعه زوجه به شعب دادگاه یا دفاتر اجرای ثبت، تصمیم گیری مناسب و در اسرع وقت، نسبت به موضوعات مختلف، انجام سریع فرآیندهای دادرسی مهریه  و… اشاره کرد.

حق الکوکاله وکیل مهریه

به طور کلی تعرفه وکالت در پرونده های مربوط به مهریه در عرف کانون وکلا، ۱۰ درصد میزان مهریه است.

 

خلاصه و جمع بندی

مهریه یکی از حقوق مالی زوجه می‌باشد که پرداخت آن وظیفه شرعی و قانونی زوج می‌باشد. مطالبه و پرداخت مهریه، محدود به زمان خاصی نیست و تا وقتی که زوجه در قید حیات است، شخصا و یا توسط وکیل او و زمانی که از دنیا می‌رود، توسط ورثه او انجام می‌شود. همچنین زمانی که زوج نیز فوت می‌کند، زوجه می‌تواند از محل ماترک و اموال باقیمانده متوفی، مهریه خود را وصول کند. برای مطالبه مهریه، می‌توان از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (واحد اجرای ثبت)، دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف، اقدام کرد. مهریه تا ۱۱۰ سکه و معادل آن به نرخ روز، مشمول قانون اجرای محکومیت‌های مالی می‌شود و عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری دارد. همچنین برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه،  استطاعت و توان مالی زوج، ملاک عمل است و برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای پیش بینی نشده است.‌

 لازم به ذکر است که در مطالبه و پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه، در صورتی که زوج دارایی و استطاعت مالی برای پرداخت مهریه به صورت کامل را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار به دادگاه ارائه دهد و در صورت تایید اعسار وی، حکم به تقسیط مهریه (قسط بندی مهریه) داده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر، به وکیل مهریه مراجعه کنید.

 

در هنگام اجرای صیغه نکاح، مرد چیزی به عنوان هدیه به همسر خود تقدیم می‌کند که اصطلاحا صداق یا مهریه خوانده می‌شود. هیچ محدودیتی برای مهریه وجود ندارد و مهریه می‌تواند از نوع اقتصادی و اجتماعی دارای ارزش و منزلت مانند طلا، نقره، ملک، پول رایج آن کشور، لوازم خانگی و غیره باشد. البته باید گفته شود که در آموزه‌های دین اسلام برای مهریه مقدار مشخصی معین نشده است. طبق قانون حمایت از خانواده که به تصویب مجلس در سال 1391 رسیده است، حد حمایت قانون از بازخواست و مطالبه مهریه تا 110 سکه اعلام و بازخواست بیستر از این مقدار مربوط به قدرت پرداخت زوج دارد. در مهریه‌هایی که میزان آن تا 110 سکه تعیین شده است زوجه و وکیل مهریه نیازی به این ندارد که استطاعت مالی زوج در پرداخت مهریه را به اثبات دادگاه برساند و اینجاست که زوج باید خود در دادگاه عدم استطاعتش را برای بازپرداخت مهریه به دادگاه اثبات کند. یک تفکر اشتباه که در بین مردم رایج شده این است که نمی‌توان مهریه‌های بیشتر از 110 سکه را دریافت کرد اما این تفکر اشتباه است و این دادگاه است که ثابت می‌کند که زوج توان بازپرداخت مهریه بیش از 110 سکه را دارد یا نه.

 

مطالبه مهریه تا 110 سکه

یکی از حقوق مهم و ضروری زوجه، مهریه می‌باشد که می‌تواند آن را به صورت عندالمطالبه از زوج دریافت کند. ناگفته نماند که اگر زوجه از حق مهریه خود گذشت کند، یعنی آن را ببخشد، حق گرفتن مهریه به طور کامل از وی گرفته می‌شود. در غیر این صورت می‌تواند هر موقع که اراده کند آن را دریافت و به حق خود برسد چرا که یکی از مهم‌ترین حقوق زن است. اما طبق قانون حمایت از خانواده، امکان انجام حق کیفری فقط در مورد مهریه‌های مربوط به تا سقف 110 سکه می‌باشد، یعنی اگر میزان مهریه بیش از 110 سکه باشد مقدار اضافی آن را باید به عنوان یک حق دریافت کرد. برای دریافت بقیه مهریه یعنی مطالبه بیش از 110 سکه باید زوجه دادخواست مطالبه طلب را به دادگاه ارائه دهد در این صورت اگر ناتوانی زوج در پرداخت مابقی مهریه به اثبات برسد یعنی حکم اعسار زوج ثابت شود در این صورت مابقی مهریه به صورت قسط بندی به زوجه بازپرداخت می‌شود. اگر زوج توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد وصول مهریه تا به هر میزان و گاهی تمام مهریه قابل دریافت از سوی زوجه است، اما در صورت عدم توانایی زوج در پرداخت مهریه، محکومیت وی تا مطالبه 110 سکه می‌باشد. یعنی حکم زندان و بازداشت وی تا 110 سکه است یعنی اگر زوج 110 سکه از مهریه را به زوجه پرداخت کند ولی توانایی پرداخت مابقی مهریه را نداشته باشد، در این صورت زوجه نمی‌تواند حکم جلب مهریه یا ممنوع الخروجی زوج را از سوی دادگاه دریافت کند.

در این میان باید به این نکته نیز اشاره کرد که میزان مهریه زن باکره با زن غیر باکره متفاوت است، میزان مهریه برای زن باکره نصف می‌شود این به این معنی است که اگر زوجین در دوران نامزدی اقدام به طلاق و جدایی کنند و بین آنها رابطه نزدیکی انجام نگرفته باشد یعنی زن باکره باشد تنها نصف مهریه به وی تعلق می‌گیرد و در طلاق توافقی در دوران عقد هم مقدار مطالبه مهریه کاملا به توافق زوجین بستگی دارد. زوجین به وکیل طلاق توافقی مراجعه کرده و در حضور ایشان توافقات لازمه را بیان و در طی یک توافقنامه طلاق توافقی ثبت و به دادگاه ارائه می دهند.

 

 

 

قانون مطالبه مهریه تا 110 سکه

موضوع و مقدار مهریه چیزی نیست که در جایی مقدار آن مشخص شده باشد بلکه مقدار آن به توافق بین زوجین بستگی دارد. برای مقدار و میزان مهریه هیچ محدودیتی وجود نداشته و هر چیزی که از نظر اقتصادی و اجتماعی ارزش داشته باشد می‌توان به عنوان مهریه تعیین شود این چیز با ارزش می‌تواند طلا، نقره، پول رایج آن کشور، ملک یا هر چیز دیگر باشد. قانون حمایت از خانواده که در سال 1391 به تصویب رسید، حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه را تا 110 سکه اعلام و دریافت مقدار بیشتر آن را مربوط به دارایی مرد میداند یعنی اگر زوج استطاعت پرداخت بیشتر از 110 سکه را داشته باشد باید آن را پرداخت کند. باید گفته شود که در مهریه‌هایی که مقدار آن تا 110 سکه یا کمتر از آن است نیازی به این نیست که زوجه استطاعت مالی زوج را به اثبات دادگاه برساند و زوج باید خود به دادگاه ثابت کند که توانایی پرداخت مهریه را ندارد اما در مهریه بالای 110 سکه یا معادل آن زوجه باید توانایی زوج را در پرداخت مهریه به دادگاه به اثبات برساند.

اگر زوجه موقع طلاق، به دادگاه ثابت کند که زوج توانایی پرداخت مهریه را دارد و دارای استطاعت مالی است بنابراین زوج بنا بر قانون، وظیفه دارد که مهریه را پرداخت کند. همچنین در صورتی که زوج برای عدم پرداخت مهریه تقلب کرده و قسمتی از درآمد خود را از دادگاه مخفی کند بنابراین مشمول حمایت قانون نمی‌شود.

 

شرح ماده 22 قانون حمایت از خانواده

شرح ماده 22 قانون حمایت از خانواده این است که در زمان عقد اگر میزان مهریه تعیین شده 110 سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. اما در صورتیکه میزان مهریه تعیین شده از این میزان یعنی 110 سکه بیشتر باشد درباره پرداخت مابقی مهریه، ملائت زوج در پرداخت ملاک اصلی است.

بنا به گفته وکیل خانواده، دلیل اصلی روی آوردن قانونگدار به تصویب ماده 22 قانون حمایت از خانواده، کاهش بازداشت فرد در قبال عدم پرداخت مهریه است. عدم پرداخت مهریه باعث حبس زوج می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین معضلات بزرگ و اساسی دادگاه‌ها می‌باشد. این چنین برآمد می‌شود که با ابلاغ پاره‌ای از سیاست‌های قضایی و تصویب ماده 22 قانون حمایت از خانواده، معضل به زندان افتادن بدهکاران مربوط به مهریه کم شده باشد.

ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی: هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه و آن را تادیه ننماید دادگاه او را الزام به تادیه نموده و چنانچه مالی از او در دسترس باشد آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفا می‌نماید در غیر این صورت بنا به تقاضای محکوم له، ممتنع را در صورتی که معسرنباشد تا زمان تادیه حبس خواهد کرد. ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تقاضای طلبکار در بازداشت کردن بدهکار تا زمان پرداخت و حصول برائت ذمه را به رسمیت شناخته است.

توصیه میشود که زوجه در مطالبه مهریه مازاد بر میزان 110 سکه از طریق وکیل مهریه تا 110 سکه اقدام نماید چرا که وکیل مهریه تا 110 راهکارها و موانع قانونی در این زمینه را به خوبی میداند و میشناسد.

 

محدودیت‌های مطالبه مهریه تا سقف 110 سکه

قانونگذار در اصلاح مواد مربوط به مطالبه مهریه از سوی زوج در قانون حمایت از خانواده در سال 1391 به روند فزاینده‌ی پرونده‌ها و حبس‌های ناشی از عدم پرداخت مهریه از سوی زوج، خاتمه داد و با تعیین سقف برای مطالبه از سوی زوجه به نظام‌مند کردن این نهاد پرداخت.

در صورت عندالمطالبه بودن مهریه، بعد از انحلال نکاح مهریه به زوجه تعلق می‌گیرد. اما در مقدار مهریه‌ای که به زوجه تعلق می‌گیرد نیاز به بررسی بیشتر مواد قانونی توسط بهترین وکیل دارد.

دراینجا باید بیان کرد که ثابت کردن ملائت (دارا بودن) زوج از سوی زوجه تا سقف 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن لازم نمی‌باشد.

در نتیجه زوجه برای مطالبه مهریه بیش از 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باید توان مالی زوج را ثابت کرده و حتی در صورت اثبات توان مالی زوج از سوی زوجه و عدم پرداخت مهر از سوی زوج که زوجه توانسته دارا بودنش را اثبات کند، ضمانت اجرای حبس اجرا نمی‌گردد و صرفا با معرفی اموال زوج اعم از منقول یا غیرمنقول از سوی زوجه یا وکیل ایشان نسبت به توقیف آن از طرف مرجع قضایی اقدام خواهد شد.

اگر میزان مهریه تعیین شده در هنگام عقد از 110 سکه یا معادل آن بیشتر باشد، نحوه مطالبه آن تغییر خواهد کرد.

 

نحوه پرداخت مهریه

ثبت سند ازدواج یک سند رسمی است و اساس سند رسمی لازم الاجرا بودن آن می‌باشد. بر طبق این قانون زوجه می‌تواند از دفتر ثبت اسناد و املاک درخواست اجراییه برای دریافت مهریه خود و همچنین مطالبه نفقه اقدام کند. برطبق ماده ۲ آیین نامه اجرایی اسناد لازم الاجرا که درسال  ۱۳۸۷ برای اجرای مفاد سند رسمی در مهریه و تعهداتی که در نتیجه ازدواج و طلاق در مورد اموال منقول و غیر منقول درخواست می‌شود، مطرح کرد. اما در مورد مطالبه مهریه، زوجه بایستی به یکی از دفاتر ثبت ازدواج رجوع کرده و درخواست صدور اجراییه را در مورد مطالبه مهریه کند سپس این اجراییه را به اداره ثبت اسناد و املاک برده و تقاضای توقیف و ضبط اموال زوج را دادخواست کند که بعد از ثبت دادخواست از سوی زوجه، ابلاغیه ای برای زوج فرستاده می‌شود که اگر براساس این ابلاغیه زوج به دادگاه رجوع نکرده و نسبت به پرداخت مهریه به درخواست زوجه اقدام نکند در این صورت زوجه می‌تواند حکم جلب و ممنوع الخروجی زوج را دریافت کند.

 

سقف مطالبه مهریه چقدر است ؟

ماده 22 قانون حمایت از خانواده بیان می‌کند که اگر میزان مهریه بیش از 110باشد وصول و پرداخت مهریه وابسته به توانایی مالی مرد است. براساس این قانون مقدار مهریه تعریف شده 110 سکه بهارآزادی است مرد وظیفه پرداخت آن را دارد. و وصول آن مشمول مقررات ماده 2 قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز است.

 

آیا سقف مطالبه مهریه تا 110 سکه است؟

طبق قانون جدید مهریه در سال ۹۹، میزان و مقدار مهریه محدود نمی‌شود. بلکه ضمانت در اجرا و پرداخت مهریه برای مطالبات بیش از ۱۱۰ سکه کاهش یافته است. قانون حمایت از خانواده که در سال 91 به تصویب نمایندگان مجلس رسید، حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه را تا میزان 110 سکه اعلام کرد و مطالبه میزان بیشتر از آن را منوط به ملائت زوج می‎‌داند یعنی معیار ملائت در مطالبه مهریه 110 سکه است، به این معنا که دادگاه فرض را بر این گذاشته است که زوج قابلیت پرداخت مهریه را دارد و اگر این تعداد چه به صورت نقد و چه قسط بندی پرداخت نشود حکم حبس صادر می‌شود. همچنین گفته می‌شود در مهریه‌های بیش از 110 سکه نمی‌توان مهریه را دریافت کرد اما این فرضیه درست نیست فقط برای گرفتن و مطالبه مهریه بیش از 110 سکه باید زوجه به دادگاه ثابت کند که زوج توان مالی برای پرداخت مهریه را دارد.

 

تا چه میزان از مهریه قابل پرداخت است؟

بر اساس ماده 22 قانون حمایت از خانواده، به اجرا گذاشتن مهریه تا 110 سکه امکان‌پذیر است و زوج موظف است تا 110 سکه را در هر صورتی حتی اگر توان مالی نداشته باشد بپردازد اما اگر اعسار زوج به اثبات برسد قانون وی را مجبور به پرداخت بیش 110 سکه نمی‌کند. برطبق بخشنامه رئیس قوه قضاییه برای عدم حبس زندانیان این بخشنامه و این قانون به جهت کاهش افراد کیفری زندان انجام شده و با اجرای این بخشنامه حدود 5000 نفر از زندانیان آزاد شده اند. براساس این قانون، میزان مهریه هرچقدر باشد مرد وظیفه پرداخت 110 سکه از آن را دارد و اگر زوجه بخواهد مابقی مهریه خود را از زوج دریافت کند باید استطاعت مالی زوج را به دادگاه به اثبات برساند ولی اگر مرد ثابت کند توان مالی برای پرداخت مهریه ندارد براساس قانون باید 110 سکه را پرداخت کند.

 

مزایای داشتن وکیل برای مطالبه مهریه تا 110سکه:

• وکیل می‌تواند اگر زوج مالی داشته باشد منقول یا غیر منقول آن را سریعا توقیف کند
• وکیل می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه حکم جلب زوج را از دادگاه بگیرد
• نیازی به رفت و آمد مکرر زوجه با حضور وکیل نیست
• وکیل نقش مهمی دررد دادخواست اعسار زوج دارد
• وکیل می‌تواند در صورت عدم پرداخت مهریه حکم ممنوع الخروجی زوج را بگیرد

 

وکیل مطالبه مهریه تا 110 سکه

در مورد مهریه هم می‌توان وکیل پایه یک دادگستری انتخاب کرد این امر واضح است که باید در هر امری به متخصص آن مراجعه کرد و در مورد دعاوی خانوادگی به‌خصوص مهریه نیز می‌توان وکیل انتخاب کرد زیرا در امر مطالبه مهریه از طریق دادگاه و یا اجرای ثبت آشنایی کامل به رویه دادگاه، بوسیله وکیل مهریه بسیار مهم است و اشتباه در این راه ممکن است مسیر پرونده را تغییر دهد.

 

 

---

 

 

در چه مواقعی می‌توان اقدام به اجرا گذاشتن مهریه کرد؟ کلیت مهریه و مطالبه مهریه چیست؟ یکی از حقوق مالی که به موجب عقد نکاح به زوجه تعلق می‌گیرد، مهریه است. در واقع مهریه به معنای مال یا وجهی است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح، به زن تعلق می‌گیرد و زوج نیز در ضمن عقد ازدواج، مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته است. بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به مجرد وقوع عقد ازدواج، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع دخل و تصرفی که بخواهد، در آن داشته باشد.

 

به اجرا گذاشتن مهریه چگونه است؟

همان طور که در مقدمه اشاره کردیم، مهریه یکی از حقوق مالی زن است که به موجب شرع و قانون و پس از جاری شدن صیغه عقد نکاح به وی تعلق می‌گیرد و یکی از دیون و تعهدات مالی مرد است که در ضمن عقد نکاح، مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته است. پس نتیجه می‌گیریم که به محض وقوع عقد نکاح، زوجه هر زمان که بخواهد می‌تواند از همسر خود درخواست‌ مطالبه و پرداخت مهریه را داشته باشد. در واقع قانون‌گذار نیز از زوجه برای مطالبه مهریه حمایت کرده و راهکارهای مختلفی را پیش روی او قرار داده است تا بتواند با استفاده از این راهکارهای قانونی، درخواست مطالبه و پرداخت مهریه را به کمک وکیل مهریه از همسر خود داشته باشد.

نکته: درخواست مطالبه و پرداخت مهریه محدود به زمان‌ خاصی نیست و حتی در صورت فوت زوج نیز امکان مطالبه و دریافت آن برای زوجه وجود دارد. همچنین در صورت فوت زوجه نیز، وراث وی می توانند به نسبت سهم الارث خود، درخواست مطالبه و پرداخت مهریه را از همسر وی داشته باشند.

 

انواع مهریه بر اساس نحوه و زمان پرداخت

مهریه را بر اساس معیارها و ملاک‌های مختلفی تقسیم بندی می‌کنند. یکی از معیارهای تقسیم بندی مهریه به انواع مختلف، نحوه و زمان پرداخت آن است که عبارتند از:

• مهریه عندالمطالبه: مهریه عندالمطالبه به مهریه ای گفته می‌شود که به محض انعقاد عقد، زن مالک آن می‌شود و هر وقت که بخواهد می‌تواند آن را از همسر خود مطالبه ‌کند.

• مهریه عندالاستطاعه: مهریه عندالمطالبه به مهریه ای گفته می‌شود که محض وقوع عقد ازدواج زن نمی‌تواند هر موقع که اراده کند، آن را از شوهر خود مطالبه کند و این امر منوط به توان مالی و استطاعت مالی زوج و اثبات آن از طرف زوجه می‌باشد.

 

 

 

روش های به اجرا گذاشتن مهریه

قانون گذار چندین روش مختلف را برای به اجرا گذاشتن و دریافت کردن مهریه، پیش بینی کرده است که هم زوجه به حق خویش که همان دریافت مهریه است برسد و هم زوج نتواند از زیر بار مسئولیت پرداخت مهریه‌ای که بر عهده گرفته، شانه خالی کند. در واقع مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت، از طریق دادگاه و همچنین‌ شورای حل اختلاف، راهکارهای پیش بینی شده در قانون برای مطالبه و دریافت مهریه است. در ادامه به بررسی کامل این راه کارها، خواهیم پرداخت.

1) مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت: برای به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت، که بهترین روش می‌باشد، باید مراحل زیر انجام شود:

• صدور برگه اجرائیه: در اولین مرحله از مطالبه مهریه از اجرای ثبت، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن اصل سند ازدواج یا رونوشت آن و همچنین مدارک شناسایی، به دفتر خانه اسناد رسمی که عقد ازدواج در آن به وقوع پیوسته، مراجعه کنند و درخواست صدور برگ اجرائیه را از سردفتر محترم، تقاضا کنند و سردفتر نیز با بررسی مدارک ارائه شده، اقدام به صدور برگ اجرائیه می‌کند. سپس یک نسخه از آن را حسب مورد به زوجه یا وکیل او تحویل می‌دهد و نسخه دیگر آن را از طریق پست، به نشانی زوج که در سند ازدواج درج شده، ارسال می‌کند.

• مراجعه به اجرای ثبت: پس از صدور برگ اجراییه، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن برگه اجرائیه، به شعبه اجرای ثبت واقع در اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کنند و مرجع مزبور دستورات لازم جهت وصول مهریه از زوج را، صادر خواهد کرد.

• توقیف اموال و تعیین ضرب العجل برای پرداخت مهریه: در این مرحله اگر زوج اموالی برای توقیف داشته باشد، آن را توقیف می‌کنند و مهلت ۱۰ روزه‌ای را به زوج می‌دهند، تا نسبت به پرداخت مهریه یا جلب رضایت زوجه، اقدام کند.

• مزایده و فروش اموال توقیف شده: اگر مهلت ۱۰ روزه‌ای که برای پرداخت مهریه به زوج داده شده است، سپری شود و زوج اقدامی در جهت پرداخت مهریه زوجه انجام ندهد و اموال دیگری نیز برای توقیف نداشته باشد، برای واحد اجرای ثبت، راهی به جز صدور دستور مزایده اموال توقیف شده به نفع زوجه، باقی نمی‌ماند. (البته یکی دیگر از اهرم‌های فشار به زوج برای پرداخت مهریه، ممنوع الخروج کردن او است).

• صدور گواهی مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده: اگر به هر دلیل مطالبه مهریه در واحد اجرای ثبت به نتیجه نرسد، مرجع مزبور گواهی مبنی بر مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده صادر خواهد کرد و زوجه می‌تواند برای مطالبه مهریه خود، به دادگاه خانواده مراجعه کند.

نکته: رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت، مستلزم شناخت و آگاهی کامل نسبت به فرآیند رسیدگی در این سازمان است. پس برای کاهش مدت زمان رسیدگی به درخواست مطالبه و دریافت مهریه در اجرای ثبت، رسیدگی به آن را به وکیل مهریه بسپارید.

 

2) مطالبه مهریه از طریق شورای حل اختلاف: یکی از نهادهای حقوقی و قضایی که صلاحیت رسیدگی به برخی از مسائل مربوط به حقوق خانواده، به ویژه رسیدگی به دعوای حقوقی مطالبه مهریه و نفقه را دارد، شورای حل اختلاف است. در صورتی که مبلغ مهریه تا ۲۰۰ میلیون ریال (۲۰ ملیون تومان) باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است و پرونده جهت بررسی و صدور حکم، به این شورا فرستاده خواهد شد. البته در صورتی شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به درخواست مطالبه مهریه را دارد، که علاوه بر رعایت حد نصاب میزان مهریه، پیش از دعوای مهریه نیز، رسیدگی به دعوای طلاق و طلاق توافقی، درخواست نشده باشد.

نکته: رسیدگی به دادخواست مطالبه مهربه بالای ۲۰۰ ملیون ریال، از صلاحیت شورای حل اختلاف خارج و رسیدگی به آن، در صلاحیت دادگاه خانواده است.

 

3) مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده: یکی از راه‌های مطالبه مهریه، ارائه دادخواست حقوقی مطالبه مهریه در دادگاه خانواده است. برای ارائه دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، باید مراحل زیر طی شود:

• ارائه و ثبت دادخواست‌ مطالبه مهریه: برای شروع فرآیند رسیدگی به مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، زوجه یا وکیل او باید با در دست داشتن اصل یا کپی مصدق سند ازدواج و اصل یا کپی مدارک شناسایی خود، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و اقدام به ثبت دادخواست حقوقی مبنی بر دریافت و مطالبه مهریه کنند.

نکته: در صورتی که دادخواست مطالبه مهریه، توسط وکیل طلاق ارائه می‌شود، علاوه بر مدارک بالا، باید مدرکی که مثبت سمت او می‌باشد نیز، ضمیمه دادخواست‌ شود.

• ارجاع پرونده به شعبه مربوطه: پس از ارائه و ثبت دادخواست حقوقی مبنی بر مطالبه مهریه، پرونده به مرجع رسیدگی ارجاع خواهد شد و  پیامکی حاوی زمان و تاریخ ثبت دادخواست و ارجاع آن به شعبه مربوطه، برای زوجه ارسال می‌شود.

• ارائه دادخواست توقیف اموال و یا ممنوع الخروج کردن زوج: پس از دریافت پیامک ارجاع، زوجه یا وکیل او باید به دفتر شعبه رسیدگی کننده مراجعه کنند و از تکمیل محتویات پرونده، اطمینان کامل حاصل کنند. همچنین زوجه یا وکیل او می‌توانند برای جلوگیری از فرار زوج و یا جلوگیری از هر گونه نقل و انتقال اموال او به دیگران، رسیدگی به درخواست توقیف اموال و یا ممنوع الخروج کردن زوج‌ را، از شعبه مربوطه تقاضا کنند.

نکته: لازم به ذکر است که زوجه یا وکیل او می‌توانند برای توقیف اموال زوج، درخواست تامین خواسته را ضمن ارائه دادخواست مهریه یا به صورت جداگانه در همان مرحله ارائه کنند.

• تعیین زمان رسیدگی و ابلاغ به طرفین: در این مرحله، زمان رسیدگی در دادگاه تعیین و به صورت پیام کوتاه (SMS) به طرفین ابلاغ می‌شود تا در زمان تعیین شده در دادگاه حاضر شوند.

• رسیدگی و صدور حکم: پس از تعیین زمان رسیدگی در دادگاه و ابلاغ آن به طرفین، جلسه رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه در دادگاه تشکیل می‌شود و در این مرحله، دادگاه با توجه به محتویات پرونده و اظهارات طرفین، اقدام به صدور حکم می‌کند.

• اجرای حکم: پس از صدور و قطعیت رای به نفع زوجه، وی می‌تواند اجرای حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه را از واحد اجرای احکام مدنی، درخواست کند و مرجع مربوط، ابلاغیه‌ای برای زوج ارسال می‌کند و مهلت ۱۰ روزه‌ای به او داده خواهد شد.

• ارائه دادخواست اعسار توسط زوج: در صورتی که زوج، توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، می‌تواند رسیدگی به دادخواست اعسار را، از دادگاه تقاضا کند و دادگاه در صورت احراز اعسار زوج، حکم تقسیط میزان مهریه را صادر خواهد کرد.

نکته: به دلیل پیچیدگی مسائل مربوط به مهریه و عدم آگاهی و شناخت شما نسبت به مسائل پیرامون مهریه، پیشنهاد می کنیم مطالبه و دریافت مهریه را به وکیل پایه یک دادگستری بسپارید.

 

قانون جدید مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه وجه نقد

براساس قوانین و مقررات مربوط به مهریه، در صورتی که مهریه وجه نقد باشد، قیمت آن به نرخ روز محاسبه خواهد شد و زوج مکلف به پرداخت آن است.

نکته اول: در صورت فوت زوج، محاسبه قیمت مهریه به نرخ روز، صرفا تا زمان فوت شوهر انجام پذیر خواهد بود.

نکته دوم: ملاک محاسبه مهریه به نرخ روز، زمان پرداخت مهریه توسط شوهر است و تاریخ اقامه دعوی و تقدیم دادخواست توسط زوجه، مشمول ملاک محاسبه آن به نرخ روز نخواهد بود.

 

قانون جدید مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه سکه

پس از تصویب قانون جدید مهریه تا ۱۱۰ سکه، افراد گمان می‌کنند‌ که مهریه تا میزان‌ ۱۱۰ سکه، مورد حمایت و پذیرش قانون است و بیش از این تعداد، مورد حمایت و پذیرش قانون گذار نخواهد بود و وجهه قانونی ندارد، که این تصور کاملا اشتباهی است. قانون‌گذار در این مورد بیان می‌دارد که هر تعداد سکه ای که به عنوان مهریه تعیین شود، مورد پذیرش و قابل وصول است، ولی تنها تا ۱۱۰ سکه یا معادل آن، مشمول ماده ۲ قانون حکومیت های مالی می‌شود و برای عدم پرداخت آن ضمانت اجرای کیفری (حبس) تعیین شده است و برای پرداخت مازاد بر این تعداد، توانایی مالی زوج ملاک عمل خواهد بود و برای عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری پیش بینی نشده است.

نکته: در صورتی که زوج استطاعت و توان مالی برای پرداخت مهریه به صورت کامل را نداشته باشد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، رسیدگی به وضعیت اعسار خود را نیز، از دادگاه تقاضا کند. در صورتی که اعسار زوج برای دادگاه محرز شود، اقدام‌ به صدود حکم به تقسیط مهریه (قسط بندی مهریه) خواهد کرد.

 

قانون مهریه در مورد مطالبه مهریه در عقد موقت

تعیین مهریه یکی از ارکان مهم و اساسی در عقد نکاح موقت است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد نکاح موقت خواهد شد. بر اساس ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی: در نکاح منقطع (عقد موقت) عدم تعیین مهریه، موجب بطلان عقد نکاح موقت است. همچنین به مجرد وقوع عقد نکاح موقت نیز، زن مالک مهریه می‌شود و می تواند هر نوع دخل و تصرفی که بخواهد در آن داشته باشد و یا هر وقت بخواهد، آن را مطالبه کند. برای مطالبه مهریه در عقد موقت، دو فرضیه وجود دارد که مطالبه مهریه در هر کدام از این فرضیه ها، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.

• فرض اول: مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت شده

بر اساس قانون، مرد تکلیفی به ثبت عقد نکاح موقت ندارد؛ اما در پاره ای از موارد، عقد نکاح موقت باید به ثبت برسد و عدم ثبت آن جرم تلقی می شود.‌ در صورت باردار شدن زوجه، شروط ضمن عقد و توافق طرفین بعد از عقد نکاح موقت، از جمله مواردی است که باید عقد نکاح موقت به ثبت برسد و مرد مکلف به انجام این کار است.

برای مطالبه مهریه در عقد نکاح موقت ثبت شده، زن می تواند با در دست داشتن اصل یا کپی سند ازدواج، به دفترخانه اسناد رسمی که عقد در آن جا واقع شده است، مراجعه کند و تقاضای صدور برگ اجرائیه را، تقدیم سردفتر محترم کند. پس از صدور برگ اجرائیه، باید به شعبه اجرای ثبت واقع در اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کند و این شعبه به شوهر اطلاع می‌دهد که برای پرداخت مهریه در مهلت تعیین شده، اقدام کند و اموال وی نیز توقیف خواهد شد. در صورتی که از پرداخت مهریه استنکاف ورزد و اموال دیگری برای توقیف نداشته باشد، مرجع مزبور دستور مزایده و فروش اموال توقیف شده به نفع زوجه را، صادر می‌کند.

• فرض دوم: مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت نشده

در صورتی که عقد موقت نیاز به ثبت نداشته باشد و به ثبت هم نرسیده باشد، مطالبه مهریه تنها از طریق دادگاه خانواده به عمل می آید و چون زن سند رسمی برای اثبات وقوع عقد نکاح موقت، در دست ندارد، باید با استفاده از سایر ادله اثبات دعوا همچون شهادت شهود یا اقرار زوج، ادعای خود را، به اثبات برساند.

نکته: در صورتی که مبلغ مهریه تا بیست میلیون تومان باشد، رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه، در صلاحیت شورای حل اختلاف است و در صورتی که مبلغ مهریه بیش از بیست میلیون تومان باشد، از صلاحیت شورای حل اختلاف خارج است و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود.

 

به اجرا گذاشتن مهریه بدون طلاق گرفتن زوجین

همان طور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم، به محض وقوع عقد نکاح میان زوجین، زن مالک مهریه و مستحق دریافت آن می‌شود و هر موقع که بخواهد، می‌تواند آن را از زوج، دریافت کند و شوهر وی نیز مکلف به پرداخت آن است. در واقع مطالبه و پرداخت مهریه محدود به زمان و شرایط خاصی نیست و زن به محض انعقاد عقد ازدواج و جاری شدن صیغه عقد نکاح، می‌تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. پس نتیجه می‌گیریم که مهریه حق شرعی و قانونی زن است و به محض وقوع عقد ازدواج به زن تعلق می‌گیرد. مطالبه و دریافت مهریه حتی در صورتی هم که زن، مایل به ادامه زندگی با همسرش باشد نیز، امکان‌‌پذیر خواهد بود و بدون طلاق نیز، زن می‌تواند مهریه اش را مطالبه نماید.

 

به اجرا گذاشتن مهریه با طلاق گرفتن زوجین

گاهی مشکلاتی نظیر اعتیاد، بیماری‌های صعب العلاج، عدم سازگاری زوجین با خصوصیات اخلاقی یکدیگر، دخالت خانواده‌ها، خیانت‌ها و… منجر به این می شود که زوجین نسبت به یکدیگر سر ناسازگاری بردارند و بر طبل قهر و جدایی بکوبند و در نتیجه ادامه زندگی مشترکان، با بن بست روبرو می‌شود. زمانی که بحث طلاق و جدایی به میان می‌آید، زوجه نیز نسبت به مطالبه مهریه خود از طریق مراجع قانونی ذی ربط، اقدامات لازم را انجام می‌دهد تا هم از همسر خود جدا شود و هم مهریه خود را دریافت‌ کند. زوجه در صورت عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک و تصمیم‌ به جدایی نیز، می‌تواند حسب مورد از اجرای ثبت، دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف، ضمن طلاق گرفتن از زوج، مهریه خود را دریافت کند.

 

 

 

به اجرا گذاشتن مهریه با تعیین مال غیر منقول به عنوان مهریه 

هر چیزی که مالیت داشته و قابل تملیک باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد. البته در صورتی که علاوه بر مواردی که ذکر کردیم، مشروعیت نیز داشته باشد. یکی از اموالی که به عنوان مهریه تعیین می‌شود، مال غیر منقول مانند خانه، آپارتمان، زمین و… است. به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک مهریه خود می‌شود و می‌تواند هر گونه تصرفی که بخواهد، در آن داشته باشد. به ویژه اگر مهریه، مال غیرمنقول باشد. پس در تعیین مهریه دقت بسیار زیادی داشته باشید و به حرف دیگران مبنی بر این که مهریه رو کی داده و کی گرفته، هیچ اعتنایی نکنید؛ زیرا حرف بیهوده‌ای است و قانون شما را به عنوان متعهد به پرداخت مهریه می‌شناسد و حرف دیگران هیچ ارزش و اعتباری ندارد. پس سعی کنید در زمان تعیین مهریه، زیر بار تعهدات غیرمنطقی، غیر عقلی و خارج از توان خود نروید.

هنگامی که مال غیرمنقول به عنوان مهریه تعیین می‌شود، زوجه می‌تواند سریعا آن را وصول کند و به تملیک خود در آورد؛ زیرا این نوع مهریه (مهریه مال غیرمنقول)، از ضمانت اجرای کافی و لازمی برخوردار است. گاهی دیده می‌شود که در مورد تعیین مال غیرمنقول به عنوان مهریه، توافقاتی مبنی بر انتقال مال در آینده می‌شود که در واقع مهریه معلق است و نوعی تعهد و الزام به انتقال مال غیر منقول است و کاملا صحیح و مورد پذیرش قانون است. در این مواقع باید نوع مال، زمان تصرف و استفاده از منافع آن، به طور کامل و بدون ابهام، مشخص شود. زمانی که مال غیرمنقول به عنوان مهریه تعیین می‌شود، مال مزبور باید قبل از عقد نکاح، به زوجه منتقل شود، در غیر این صورت، دفاتر رسمی ازدواج، عقد را به ثبت نخواهند رساند.

البته با توجه به این که انتقال مال غیر منقول، مستلزم انتقال سند آن است و این انتقال دارای مقدماتی برای ثبت در دفاتر اسناد رسمی است و از طرف دیگر، دفاتر رسمی ازدواج، محل انتقال رسمی سند ملک نیست، معمولا تعهد به انتقال اموال غیرمنقول به عنوان مهریه، به صورت شرط ضمن عقد در سند ازدواج گنجانده می‌شود. در صورتی که زوج از انجام این تعهد خود، استنکاف ورزد، زوجه می‌تواند الزام او را به انتقال مال غیر منقول از مراجع قانونی، درخواست کند. در این مورد، دادگاه محل وقوع مال غیر منقول، صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد، حتی اگر زوجین یا هر کدام از آن ها، در شهر دیگری ساکن باشند.

نکته: اگر مال غیرمنقولی که به عنوان مهریه تعیین شده است، به نام زوج نیست و متعلق به دیگری است، حتما امضای صاحب ملک را نیز، اخذ کنید.

 

هزینه‌های پیش رو در فرآیند رسیدگی به دادخواست مطالبه و پرداخت مهریه

ارائه دادخواست مطالبه و دریافت مهریه توسط زوجه، شامل پرداخت هزینه‌هایی خواهد شد، که از جمله مهم‌ترین آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هزینه ارائه و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: ارائه و ثبت تمامی دادخواست‌ها، اعم از حقوقی و کیفری، مستلزم پرداخت هزینه آن به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.‌ داداخواست مطالبه مهریه هم از این قاعده مستثنی نیست و برای تنظیم، ارائه و ثبت آن، باید بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان هزینه کنید.

• حق الوکاله وکیل مهریه: به طور کلی تعرفه پذیرش وکالت در پرونده‌های مربوط به مهریه، بر اساس تعرفه و عرف کانون وکلا، ۱۰ درصد میزان مهریه است.

• هزینه مطالبه مهریه در اجرای ثبت: هزینه مطالبه و به اجرا گذاشتن مهریه، از طریق اداره ثبت، نیم عشر دولتی یا معادل یک بیستم از مبلغ مهریه است.

• هزینه دادرسی مطالبه مهریه در دادگاه خانواده و شورای حل اختلاف: هزینه دادرسی مهریه تا مبلغ بیست ملیون تومان (حد نصاب مهریه برای رسیدگی شورای حل اختلاف) معادل دو و نیم درصد از مبلغ مهریه درخواستی است و بیش از بیست ملیون ریال (حد نصاب مهریه برای رسیدگی در دادگاه خانواده) معادل سه و نیم درصد از مبلغ مهریه درخواستی است.

 

مزایای حضور وکیل در فرآیند رسیدگی به دادخواست اجرا گذاشتن مهریه

وکلای دادگستری، افرادی متخصص و آشنا به مسائل مختلف حقوقی، به شمار می‌روند و استفاده از آنان در دعاوی مربوط به مهریه و حضورشان در فرآیند دارسی این نوع از دعاوی، مزایای بسیار زیادی دارد، که از جمله مهم‌ترین آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آشنایی و اشراف کامل نسبت به روش های مطالبه مهریه و مسائل پیرامون پرونده
• آشنایی و اشراف کامل نسبت به فرآیند دادرسی مطالبه مهریه
• صرف کمترین زمان ممکن برای دریافت مهریه
• عدم مراجعه زوجه به شعب دادگاه یا دفاتر اجرای ثبت
• تصمیم گیری مناسب و در اسرع وقت، نسبت به موضوعات مختلف
• به نتیجه رسیدن پرونده در اسرع وقت و در کوتاه ترین زمان‌ ممکن

نکته: به دلیل اهمیت موضوع و آشنایی و اشراف کامل وکلا بر مسائل پیرامون مطالبه و دریافت مهریه، بهتر است رسیدگی به درخواست مطالبه مهریه را به وکیل خانواده بسپارید. همچنین اگر در تهران زندگی می‌کنید، از بهترین وکیل تهران کمک بگیرید و رسیدگی به پرونده مطالبه مهریه را به آن بسپارید.

 

خلاصه و جمع بندی

مهریه یا صداق، به عنوان یکی از حقوق مالی زوجه شناخته می شود و پرداخت آن به زن، وظیفه شرعی و قانونی شوهر به شمار می رود. برای مطالبه و پرداخت مهریه، حتما نباید زوجین از یکدیگر جدا شوند و طلاق بگیرند؛ بلکه با ادامه زندگی مشترک نیز، قابل مطالبه و پرداخت است. برای رسیدگی به درخواست مطالبه مهریه، می توانید از طریق اجرای ثبت، دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف، اقدامات لازم را انجام دهید. مهریه تا ۱۱۰ سکه و معادل آن به نرخ روز، مشمول ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی می شود و عدم پرداخت آن، ضمانت اجرای کیفری دارد و در پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، توانایی و وضعیت مالی زوج، ملاک عمل است.‌ پرداخت مهریه سکه، قیمت سکه در زمان وصول و پرداخت آن توسط زوج و در پرداخت مهریه وجه نقد، قیمت آن به نرخ روز محاسبه می شود.

اموال غیرمنقول را نیز، می‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد، که در این صورت باید قبل از عقد نکاح، به زوجه منتقل شود. البته در بیشتر مواقع، تعهد به انتقال اموال غیرمنقول به عنوان مهریه، به صورت شرط ضمن عقد در سند ازدواج گنجانده می شود. در صورتی که زوج از انجام این تعهد خود، استنکاف ورزد، زوجه می تواند الزام او را به انتقال مال غیر منقول از دادگاه محل وقوع مال غیر منقول، درخواست کند.