به محض وقوع عقد نکاح دائم، طرفین نسبت به یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی می‌شوند. یکی از این حقوق و تکالیف، پرداخت نفقه به زوجه می‌باشد. در واقع نفقه شامل تامین و فراهم سازی کلیه نیازهای متعارف و مناسب برای زوجه مانند پوشاک، خوراک، مسکن و بسیاری دیگر از این موارد است. برای این که نفقه به زوجه تعلق بگیرد، وجود یک سری از شرایط الزامی است، که مهمترین آن تمکین زوجه از همسر خود می‌باشد. تمکبن زوجه از همسر خود و ترک نکردن زندگی مشترک از جمله شروطی است که منجر به استحقاق زوجه برای دریافت نفقه میشود. البته در صورت ترک زندگی مشترک و عدم تمکین با استناد به دلایل موجه و ثابت کردن آن در دادگاه، باز هم نفقه به زوجه تعلق می‌گیرد و در صورتی که این موارد بدون دلیل موجه باشد، حق دریافت مهریه توسط زوجه، ساقط میشود.
با توجه به اهمیت نفقه در زندگی مشترک و مسائل و نکات بسیار مهم و کاربردی که در این مورد وجود دارد، ابتدا نفقه را تعریف کرده و انواع آن را بر می‌شمریم و همچنین اهمیت نفقه در قانون ایران را از زبان وکیل خانواده، مورد بررسی قرار می‌دهیم. سپس شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه، مدارک مورد نیاز و نحوه دریافت و مطالبه نفقه و همچنین ترک انفاق می‌پردازیم. در آخر نیز به بررسی تاثیر تمکین و نشوز زوجه بر نفقه، تعدیل و تقسیط نفقه و نقش عدم پرداخت نفقه در طلاق خواهیم پرداخت.
نفقه چیست؟
نفقه یکی از حقوق مالی زوجه در زندگی مشترک به شمار می‌رود و به معنای تامین و فراهم کردن نیازهای متعارف زوجه که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل خانه، هزینه های درمانی و بهداشتی و بسیاری دیگر از این موارد است.
چه کسانی استحقاق دریافت نفقه را دارند؟
نفقه را براساس اشخاصی که استحقاق دریافت آن را دارند، به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌کنند که مهمترین آنها به شرح زیر است:
- نفقه زوجه: نفقه زوجه شامل تامین نیازهای متعارف زوجه توسط زوج است که پس از وقوع عقد نکاح و شروع رابطه زوجیت به زوجه تعلق می‌گیرد و همسر او وظیفه پرداخت آن را بر عهده دارد.
- نفقه فرزند: نفقه فرزند یکی از مهمترین وظایف و تکالیف والدین، نسبت به فرزندان خود می‌باشد. پرداخت نفقه فرزندان، بر عهده پدر است و در صورت عدم توانایی پدر در پرداخت آن، با رعایت الاقرب فی الاقرب (کسانی که نزدیک هستند، شامل پدربزرگ و هر چه بالاتر رود) بر عهده اجداد پدری است. در صورت زنده نبودن و یا عدم توانایی در پرداخت نفقه، بر عهده مادر است و در صورتی که مادر نیز زنده نباشد یا نتواند آن را بپردازد، بر عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری و همچنین مادربزرگ پدری است.
نکته: در پرداخت نفقه به فرزندان، هیچ تفاوتی میان فرزند مشروع با فرزند نامشروع، وجود ندارد.
- نفقه پدر و مادر: پرداخت نفقه به پدر و مادر در صورتی که توان و استطاعت مالی جهت تامین نیازهای اساسی خود و سپری کردن زندگی را نداشته باشند و همچنین هیچ منبع کسب درآمدی نیز، نداشته باشند، در درجه اول، بر عهده فرزندان آن ها می‌باشد و در درجه دوم نیز، بر عهده نوه‌ها است.
- نفقه اقارب: در صورتی که نزدیکان نسبی، استطاعت و توان ملی جهت امرار معاش و تامین نیازهای ضروری زندگی را نداشته باشند، پرداخت نفقه آن ها بر عهده نزدیکانی است که از توان و استطاعت مالی برخوردارند.
اهمیت نفقه در قانون ایران
نفقه یکی از موضوعات مهم و اساسی است که در قوانین ایران به آن ها اشاره شده است. مواد مختلفی از قوانین در ایران، به بررسی و تعیین شرایط و مسائل پیرامون نفقه پرداخته است. قانون گذار در ماده 1107 قانون مدنی، نفقه را تعریف کرده است. بر اساس این مفاد این ماده، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و داشتن خادم و یا پرستار صورتی که زن عادت ماهیانه ببیند یا به دلیل نقصان و مریضی، به آن ها نیازمند باشد. همچنین قانون گذار شرایطی را برای پرداخت کننده نفقه و همچنین افرادی که استحقاق دریافت آن را دارند، پیش بینی کرده است. به طور مثال ماده 1197 قانون مدنی در بیان استحقاق نفقه چنین بیان کرده است که، کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم نماید.
البته در مورد پرداخت نفقه به زوجه، تمکین کردن از همسر، شرط اساسی و ضروری استحقاق نفقه به زوجه می‌باشد. همچنین قانون‌گذار در ماده 1198 قانون مدنی، کسی را ملزم به پرداخت نفقه میداند که متمکن از دادن نفقه باشد، یعنی بتواند بدون اینکه در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد، نفقه را پرداخت کند. به طور کلی قانون‌گذار با وجود شرایطی، عدم پرداخت نفقه را جرم انگاری کرده است. بر اساس ماده 53 قانون حمایت از خانواده، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش (بیش از شش ماه تا دو سال) محکوم خواهد شد.
شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه
برای این که زوجه استحقاق دریافت نفقه را داشته باید شرایط زیر وجود داشته باشد.
- تحقق عقد نکاح به صورت دائم: بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، پرداخت نفقه در عقد دائم، بر عهده زوج است. پس با توجه به مفاد این ماده، نتیجه می‌گیریم که تحقق دریافت نفقه توسط زوجه، منوط به وجود عقد نکاح به صورت دائم است.
- تمکین زوجه: تمکین زوجه، شرط اصلی و اساسی برای تحقق دریافت نفقه توسط زوجه، به شمار می‌رود. در واقع در صورتی به زوجه نفقه تعلق می‌گیرد که او از همسر خود تمکین کرده باشد. پس عدم تمکین، منجر به اسقاط این حق برای زوجه خواهد شد. البته در صورتی که عدم تمکین توسط زوجه، بر اساس دلایل موجه بوده و این موضوع نیز، به اثبات رسیده باشد، زوجه استحقاق دریافت مهریه را خواهد داشت.
نکته: در صورتی که در عقد موقت، پرداخت نفقه شرط شده باشد و یا عقد بر مبنای آن تحقق یافته باشد، زوجه ملزم به پرداخت نفقه است.
نحوه مطالبه نفقه
نفقه یکی از حقوق مالی زوجه پس از عقد نکاح دائم است و پرداخت آن بر عهده زوج می باشد. در صورتی که با وجود تمکین زوجه از همسر خود، مهریه اش را دریافت نکرده باشد، می تواند آن را مطالبه کند. زوجه برای دریافت و مطالبه نفقه خود، می تواند از دو طریق اقدام کند، که این دو روش عبارتند از:
- دریافت نفقه از طریق دادگاه خانواده: زوجه برای دریافت نفقه خود از طریق دادگاه خانواده، ابتدا باید دادخواست حقوقی مبنی بر درخواست پرداخت نفقه توسط زوج را، به دادگاه خانواده ارائه دهد. برای این کار، زوجه یا وکیل طلاق او با در دست داشتن اصل و کپی مدارک شناسایی، سند ازدواج و دلایل و اسناد و مدارک مثبِت ادعای خود، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و نسبت به ارائه و ثبت دادخواست پرداخت نفقه توسط زوج، اقدام کنند. پس از ثبت دادخواست پرداخت نفقه توسط زوج و تعیین وقت رسیدگی به پرونده، دادگاه با توجه به اظهارات طرفین و شهود آنها، بررسی مدارک ارائه شده و … نسبت به صدور حکم پرداخت نفقه توسط زوج، اقدام خواهد کرد. در صورتی که حکم به پرداخت نفقه توسط زوج صادر شده باشد، زوجه ملزم به پرداخت آن به همسر خود می‌باشد.
- دریافت نفقه از طریق دادگاه کیفری: بر خلاف تصور عموم مردم که تنها مرجع دارای صلاحیت برای دریافت نفقه را، دادگاه خانواده می‌دانند، دادگاه کیفری نیز صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد. در صورتی که زوج از پرداخت نفقه همسر خود، امتناع کند و یا پس از دستور دادگاه حقوقی مبنی بر الزام به پرداخت نفقه توسط زوج، همچنان از پرداخت آن خودداری کند، زوجه می‌تواند درخواست خود را به دادگاه کیفری، ارائه دهد. برای این کار زوجه یا وکیل پایه یک دادگستری او باید به جای ارائه و ثبت دادخواست حقوقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست کیفری (شکوائیه) ارائه و ثبت کنند. مراحل رسیدگی به مطالبه مهریه در دادگاه کیفری، همانند مراحل رسیدگی به آن در دادگاه خانواده است و تنها تفاوت آن در نحوه احضار و نوع مجازات است. که نتیجه عدم حضور زوج پس اولین بار از احضار، جلب او در مرتبه دوم می‌باشد و مجازات ترک انفاق نیز علاوه بر الزام زوج به پرداخت نفقه، حبس تعزیری به میزان بیش از شش ماه تا دو سال می‌باشد.
هزینه دادرسی مطالبه نفقه زوجه
رسیدگی به تمامی دعاوی حقوقی و کیفری، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه‌های مریوط به آن می‌باشد. در واقع هزینه دادرسی، به هزینه‌هایی گفته میشود که توسط نهادهای دولتی و حاکمیتی برای رسیدگی به دعاوی مختلف، دریافت میشود. پس رسیدگی به درخواست مطالبه نفقه نیز، از این قاعده مستثنی نیست. در صورتی که زوجه درخواست مطالبه نفقه را ارائه داده باشد، هزینه دادرسی را باید بپردازد. در صورتی که در این مورد، زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، زوجه می‌تواند درخواست پرداخت هزینه دادرسی را با عنوان تادیه خسارت و هزینه‌های دادرسی، به دادگاه ارائه دهد و دادگاه نیز با توجه به مدارک و دلایل مورد استناد زوجه، حکم به پرداخت هزینه‌های دادرسی توسط زوج را، صادر خواهد کرد.
ترک انفاق چیست؟
پرداخت نفقه یکی از وظایف شرعی و قانونی زوج در مقابل همسر خود است و در صورتی که همسر شرایط استحقاق آن را داشته باشد (اثبات تمکین و یا در صورت عدم تمکین با استناد به دلایل موجه)، زوج مکلف به پرداخت آن به همسر خود است. حال با این تفاسیر، اگر زوج از پرداخت نفقه همسر خود و استنکاف ورزد، مرتکب ترک انفاق شده که طبق قانون جرم بوده و علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی (پرداخت نفقه)، دارای ضمانت اجرای کیفری (حبس) نیز می‌باشد. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هر کس با داشتن توان و استطاعت مالی، نفقه زوجه خود را در صورت تمکین او، پرداخت نکند، به حبس تعزیزی درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو یال) محکوم میشود.
نکته: احکام این ماده، در مورد ترک انفاق سایر اشخاص واجب النفقه نیز، قابلیت اجرایی دارد؛ البته در صورتی که شرایط مقرر برای پرداخت کننده و دریافت کننده نفقه، تحقق یافته باشد.
نکته: مفاد این ماده در مواردی که دلیل عدم پرداخت نفقه توسط زوج، ترک زندگی مشترک و عدم تمکین زوجه باشد، قابلیت اجرایی ندارد. در واقع این موارد باعث اسقاط حق دریافت نفقه زوجه خواهد شد.
تعدیل نفقه
تعدیل به معنای تنظیم کردن و متعادل کردن است و زمانی تحقق می‌یابد که در دوران زوجیت و زندگی مشترک و یا در صورتی که دادگاه حکم به پرداخت مبغ معینی را برای نفقه، صادر کرده باشد، به واسطه تغییر شرایط زندگی، افزایش تورم و … در حد متعارف زوجه و یا فرزندان او نباشد، می تواند با ارائه دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده، تعدیل نفقه (متعادل کردن نفقه با شرایط زندگی و در حد متعارف) را تقاضا کند. دادگاه نیز پس از بررسی مدارک و دلایلی که زوجه در این مورد به آنها استناد کرده است و با توجه به سن، وضعیت و شرایط زندگی آن ها، دستور رسیدگی و تعدیل میزان نفقه را برای کارشناسان رسمی دادگستری صادر می‌کند و آنها نیز با دانش و تخصصی که دارند، نسبت به تعیین مناسب میزان نفقه و ارسال نظر خود برای دادگاه، اقدام می‌کنند و دادگاه نیز با توجه به نظریه کارشناسان، حکم تعدیل نفقه را صادر خواهد کرد.
تقسیط نفقه
در صورتی که زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، اما توانایی مالی جهت پرداخت آن میزان نفقه‌ای که دادگاه تعیین کرده است، به صورت یکجا نباشد، می‌تواند درخواست تقسیط و قسط بندی میزان نفقه بر اساس توانایی مالی وی و با جلب نظر کارشناسان مربوطه را، از دادگاه تقاضا کند. در صورتی که برای دادگاه محرز شود که زوج واقعا توانایی مالی پرداخت نفقه به صورت یکجا را ندارد، امکان صدور حکم پرداخت آن به صورت اقساطی، برای دادگاه وجود دارد.
اثر تمکین و نشوز بر نفقه
با توجه به شرع و قانون، به مجرد وقوع عقد نکاح به صورت کامل و صحیح، هر یک از زوجین در مقابل یکدیگر، دارای حقوق و تکالیفی می‌شوند که یکی از این حقوق، پرداخت نفقه به زوجه است. در واقع تمکین به معنای ایفای وظایف زناشویی توسط زوجه است و در صورتی که زوجه از همسر خود تمکین کند، مستحق دریافت نفقه است و زوج باید آن را به او پرداخت کند. نشوز نیز به معنای عدم ایفای وظایف زناشویی توسط زوجین است و در واقع نقطه مقابل تمکین است. در صورتی که زوجه از ایفای وظایف زناشویی در مقابل همسر خود، امتناع کند، ناشزه محسوب میشود و حق دریافت نفقه از او سلب خواهد شد. البته نشوز فقط مختص زوجه نیست و در صورتی که زوج نیز از ایفای وظایف خود در مقابل همسرش، خودداری کند، وی نیز ناشزه محسوب میشود.
پس نتیجه می‌گیریم که تمکین زوجه از همسر خود، منجر به استحقاق وی به دریافت نفقه و اجبار زوج به پرداخت آن میشود و نشوز نیز موجب سلب این حق از زوجه میشود. همچنین در صورت نشوز زوج، حق درخواست طلاق از طرف زوجه به وجود خواهد آمد.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه توسط زوج
قانون گذاز ضمانت اجراهای مختلفی را برای عدم پرداخت نفقه توسط زوج در نظر گرفته است و در صورتی که زوج در پرداخت آن کوتاهی کند، این ضمانت اجراها قابلیت اجرا پیدا خواهند کرد. به طور کلی در این مورد دو نوع ضمانت اجرایی وجود دارد
- ضمانت اجرای حقوقی:در صورتی که زوج از پرداخت نفقه همسر خود استنکاف کند، در صورتی که زوجه درخواست مطالبه آن را به دادگاه خانواده ارائه کرده باشد، دادگاه ضمانت اجرای حقوقی که الزام به پرداخت نفقه است را در مورد او، اجرا خواهد کرد.
- ضمانت اجرای کیفری: ضمانت اجرای کیفری عدم پرداخت نفقه توسط زوجه، یکی از استثنائات قانونی در مورد حقوق خانواده به شمار می‌رود. در واقع قانون‌گذار این موضوع را ترک فعل تلقی کرده است و آن را با عنوان ترک فعل جرم انگاری کرده و قابل مجازات دانسته است. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از پرداخت آن به سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم میشود.
نکته: تعقیب کیفری در این مورد، منوط به شکایت شاکی خصوصی است.
عدم پرداخت نفقه، دلیلی برای طلاق
قانون مدنی در برخی از موارد، حق درخواست طلاق از طرف زوجه را پیش بینی کرده است که یکی از این موارد، عدم پرداخت نفقه توسط زوج است. قانون مدنی در ماده ۱۱۲۹ در مورد تاثیر عدم پرداخت نفقه توسط زوجه در طلاق سخن گفته است. بر اساس مفاد این ماده، در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه زن می‌تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید. همچنین مفاد این ماده در مواردی که زوج توانایی مالی جهت پرداخت نفقه همسر خود را نداشته باشد نیز، قابل اجرا است. در واقع از مفاد این ماده چنین نتیجه‌گیری میشود که هر زمانی که زوج با داشتن توانایی مالی از پرداخت نفقه همسرش، خودداری کند و یا در صورتی که توانایی پرداخت نفقه همسرش را نداشته باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و به زندگی مشترکشان خاتمه دهد.
مطالبه نفقه در دوران عقد
دوره عقد به دوره‌ای از زوجیت گفته میشود که زوجین هنوز در زیر یک سقف مشترک زندگی را آغاز نکرده باشند. در این دوره به دلیل این که هنوز زندگی مشترکی تشکیل نشده است و زوجین در تدارک شروع آن هستند، بحث پرداخت نفقه به زوجه، مطرح نخواهد شد. اما در صورتی که زوج پس از عقد، اقدامی جهت شروع زندگی مشترک انجام نداده باشد و زوجه را در بلاتکلیفی گذاشته باشد، زوجه می‌تواند برای دریافت نفقه، به دادگاه خانواده مراجعه کند. در این مورد در صورتی که زوجه هنوز باکره باشد، می‌تواند از حق حبس استفاده کند که به معنای عدم ایفای وظایف زوجه در مقابل زوج تا زمانی که نفقه او پرداخت نشده است.
نکته: در صورتی که در دوران عقد، رابطه جنسی برقرار شده باشد و در این برقراری رابطه، بکارت زوجه زایل شده باشد، وی مستحق دریافت نفقه است.
مطالبه نفقه در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، تمامی مسائل و موضوعات مربوط به حقوق طرفین، بر اساس توافق طرفین صورت می‌گیرد. در مورد نفقه نیز، زوجین با یکدیگر به توافق می‌رسند که چه میزان نفقه ایام گذشته زوجه باید توسط زوج پرداخت شود و در حضور وکیل طلاق توافقی خود این توافقات را بصورت کتبی ثبت و به قاضی دادگاه ارائه می‌دهند.
گرفتن نفقه در طلاق رجعی
طلاق رجعی به نوعی از طلاق گفته میشود که زوج پس از جاری شدن صیغه طلاق تا قبل از پایان یافتن زمان عده، می‌تواند از طلاق رجوع کند و ادامه زندگی مشترک را، از سر بگیرد. در این مورد، زوج باید از زمان جاری شدن صیغه طلاق تا قبل از اتمام عده زوجه، نفقه او را پرداخت کند. البته در صورتی که طلاق در حال نشوز زن واقع شده باشد، نفقه‌ای به زوجه تعلق نخواهد گرفت.
گرفتن نفقه در طلاق بائن
طلاق بائن نوعی از طلاق است که در آن زندگی مشترک با جاری شدن صیغه طلاق به پایان می‌رسد. در این مورد نفقه زمان حال (در زمان عده) به زوجه تعلق نخواهد گرفت.
مزایای حضور وکیل در مطالبه نفقه زوجه
مطالبه نفقه یکی از مسائل بسیار مهم و کاربردی در عقد دائم، پس از مهریه به شمار می‌رود. نفقه دارای قوانین و مقررات مختلفی است که افراد عادی اطلاعات بسیار کمی در مورد آنها دارند. همچنین نفقه فرآیند دادرسی نسبتا پیچیده‌ای دارد که گذر از آنها، کار هر فردی نیست. وکلای دادگستری افرادی هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی هستند، که می توانند در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حقوق خانواده، خصوصا موضوع نفقه، مزایای بسیار زیادی دارد و وکلای دادگستری می‌تواند کمک بسیار زیادی به موکلین خود در این مورد داشته باشند. مهمترین مزایای استفاده از بهترین وکیل در فرآیند مطالبه و دریافت نفقه به شرح زیر است:
- صرفه جویی در وقت و هزینه
- رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن
- رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه
- تامین و حفظ حقوق زوجه در پروسه رسیدگی به درخواست طلاق
نکات جالب در مورد نفقه
- پرداخت نفقه به زوجه، فقط در عقد دائم پیش بینی شده است.
- در صورتی که در عقد موقت پرداخت نفقه شرط شده و یا عقد بر مبنای آن به وقوع پیوسته باشد، زوج مکلف به پرداخت نفقه است
- پرداخت نفقه زوجه، مقدم بر پرداخت آن به فرزندان، پدر و مادر است.
- تعیین میزان نفقه پرداختی به زوجه، توسط دادگاه صورت می‌گیرد.
- اگر زوجه بدون دلیل موجه و مشروع، از انجام وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
- شاغل بودن، داشتن منبع درآمد و استطاعت و توان مالی زوجه، مانع از دریافت نفقه نخواهد بود.
- عدم توانایی و استطاعت مالی زوج، مانع از پرداخت نفقه نخواهد بود و فقط می‌تواند منجر به صدور حکم پرداخت اقساطی نفقه توسط شود.
- در ایام عده در طلاق رجعی، زوجه مستحق دریافت مهریه خواهد بود.
- در طلاق در دوران بارداری، پرداخت نفقه تا وضع حمل زوجه بر عهده زوج خواهد بود.
- در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه، عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه بر عهده آنان است (در صورت عدم پرداخت) تامین می‌گردد.
خلاصه و جمع بندی مطالب
نفقه به معنای تامین و فراهم کردن نیازهای متعارف زوجه و فرزندان که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل خانه، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و بسیاری دیگر از این موارد است. همچنین در صورتی که پدر و مادر، دارای توان و استطاعت مالی جهت تامین نیازهای ضروری و گذران زندگی نباشند و منبع درآمد کافی نیز، نداشته باشند، پرداخت نفقه آن بر عهده فرزندان آنها است. وقوع عقد نکاح به صورت دائم، تمکین زوجه از همسر خود و عدم نشوز وی، از شرایط استحقاق زوجه برای دریافت نفقه است. البته در صورتی که نشوز و عدم تمکین زوجه، بر اساس دلایل موجه بوده و این موضوع نیز، به اثبات رسیده باشد، زوجه استحقاق دریافت آن را خواهد داشت.
در عقد موقت نیز، در صورتی که پرداخت نفقه شرط شده باشد و یا عقد بر مبنای آن تحقق یافته باشد، زوجه ملزم به پرداخت نفقه است. زوجه برای دریافت و مطالبه نفقه خود، می‌تواند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و حسب مورد نسبت به ارائه و ثبت دادخواست حقوقی و یا دادخواست کیفری، اقدام کند. ترک انفاق شده جرم است و علاوه بر ضمانت اجرای حقوقی (پرداخت نفقه)، دارای ضمانت اجرای کیفری (حبس) نیز می‌باشد. بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت از حقوق خانواده، هر کس با داشتن توان و استطاعت مالی، نفقه زوجه و سایر اشخاص واجب النفقه خود را در صورت وجود شرایط تحقق آن، پرداخت نکند، به حبس تعزیزی درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو یال) محکوم میشود.
در صورت صدور حکم دادگاه مبنی بر پرداخت مبغ معینی برای نفقه، اگر به واسطه تغییر شرایط زندگی، افزایش تورم و … جوابگوی تامین نیازهای متعارف زوجه و یا فرزندان او نباشد، امکان ارائه درخواست تعدیل نفقه (متعادل کردن نفقه با شرایط زندگی و در حد متعارف) برای زوجه وجود دارد. همچنین در صورتی که زوج محکوم به پرداخت نفقه همسر خود شود، اما توانایی مالی جهت پرداخت آن میزان نفقه‌ای که دادگاه تعیین کرده است، به صورت یکجا نباشد، می‌تواند درخواست تقسیط و قسط بندی میزان نفقه بر اساس توانایی مالی خود را، به دادگاه ارائه دهد. هر زمانی که زوج با داشتن توانایی مالی از پرداخت نفقه همسرش، خودداری کند و یا در صورتی که توانایی پرداخت نفقه همسرش را نداشته باشد، زن می‌تواند درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و به زندگی مشترکشان خاتمه دهد.
زوج در دوران پس از طلاق، تکلیفی به پرداخت نفقه همسر خود ندارد؛ مگر تا اتمام عده در طلاق توافقی و همچنین تا زمان وضع حمل در طلاق زن باردار، که بر عهده زوج می‌باشد. در ضمن با توجه به وجود قوانین مختلف در مورد نفقه و فرآیند رسیدگی نسبتا پیچیده در این مورد، بهتر است رسیدگی به درخواست نفقه را به وکلای خانواده بسپارید و یا با آن ها در این مورد، مشورت کنید.
No comment